Το internet απειλείται! Θα ψηφιστεί το Άρθρο 11 και 13! Έρχεται το τέλος των memes! Αυτές και άλλες πολλές εκφράσεις ακούγονται εδώ και αρκετό καιρό από όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να ψηφίσει νέο νομοθετικό πλαίσιο για τα πνευματικά δικαιώματα. Πόσοι από εμάς όμως καταλαβαίνουν πραγματικά τις διαστάσεις του θέματος; Πόσο εύκολο είναι να κατανοήσεις ένα τόσο σύνθετο, νομικό θέμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το οποίο εμπλέκει σύγχρονες τεχνολογίες; Πως θα κάνεις κάποιον που δεν έχει μεγάλη σχέση με το θέμα να καταλάβει πώς κάτι τέτοιο μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά του;

Για αυτό το λόγο ήρθα σε επαφή με την Αιμιλία Γιβροπούλου, Νομική Σύμβουλο της Ομάδας Greens/EFA στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κυρίως της Ευρωβουλευτού Julia Reda από το κόμμα των πειρατών. Η Αιμιλία θα προσπαθήσει με όσο πιο απλή γλώσσα μπορεί να εξηγήσει αυτό το πολύπλοκο θέμα. Τι προβλέπουν τα επίμαχα άρθρα, τι σημαίνουν, ποια η επίπτωσή τους στην καθημερινή μας χρήση του internet, ποια η θέση των Ελλήνων Ευρωβουλευτών και ποιες οι δράσεις που μπορούμε να αναλάβουμε.

Καλησπέρα Αιμιλία!

Καλησπέρα Αλέξανδρε! Σ’ ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία να μιλήσουμε για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα που έχει προβληματίσει πάρα πολύ κόσμο από την πρώτη στιγμή.

Καταρχάς θα ήθελα να μου πεις από πότε έχει να ανανεωθεί η νομοθεσία σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αν η ανάγκη να ανανεωθεί τώρα προήλθε από την έλευση της ψηφιακής εποχής.

Η νομοθεσία σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει να ανανεωθεί από το 2001. Η Οδηγία 2001/29/ΕΚ ήταν η τελευταία οδηγία που προήλθε από τους Ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Στην Ελλάδα ο νόμος 2121/1993 είναι ενημερωμένος αντίστοιχα.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια πολύ σημαντική διευκρίνιση. Τη στιγμή αυτή, δεν υπάρχει σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο κάποιος Κανονισμός που να αφορά στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Η διαφορά του Κανονισμού από την Οδηγία έγκειται στο γεγονός ότι ο πρώτος αποτελεί ένα πλήρη νόμο τον οποίο τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να εντάξουν στη νομοθεσία τους ως έχει. Η Οδηγία, από την άλλη πλευρά, αποτελεί, όπως το λέει και η λέξη, μια «οδηγία» για τα κράτη μέλη, η οποία περιέχει άλλοτε υποχρεωτικές και άλλοτε προαιρετικές ρυθμίσεις, ο σκοπός των οποίων είναι να κατευθύνουν τα κράτη μέλη προς μια κοινή ή εναρμονισμένη νομοθεσία.

Επομένως, για να απαντήσω και στο ερώτημά σου, η ανάγκη μεταρρύθμισης της σχετικής νομοθεσίας προήλθε, αφενός μεν από την εξέλιξη του ψηφιακού περιβάλλοντος, αφετέρου δε από την αποτυχία και έλλειψη της απαραίτητης εναρμόνισης του δικαίου αυτού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Υπάρχουν λοιπόν διαφορές στα δικαιώματα των πολιτών σε διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν μιλάμε για ανάρτηση περιεχομένου που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα;

Ναι, η Οδηγία 2001/29/ΕΚ που αναφέραμε ρυθμίζει τις περιπτώσεις που προστατεύεται η πνευματική ιδιοκτησία, αλλά και τις περιπτώσεις που δεν προστατεύεται (εξαιρέσεις). Από τις 21 εξαιρέσεις που προβλέπονται στην Οδηγία, μόνο 1 είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη μέλη – η προσωρινή αναπαραγωγή που δεν γίνεται για οικονομικό σκοπό και που γίνεται αποκλειστικά για τεχνολογικούς λόγους, όπως π.χ. η προσωρινή αποθήκευση ενός αντιγράφου βίντεο στον υπολογιστή μας την ώρα που κάνουμε stream ή σερφάρουμε στο διαδίκτυο. Οι υπόλοιπες 20 εξαιρέσεις είναι προαιρετικές.

Συνέπεια; Ας πάρουμε την εξαίρεση «παράθεση αποσπασμάτων με σκοπό την άσκηση κριτικής». Σ’ αυτό εμπίπτει μια κριτική ταινίας, παιχνιδιού ή οποιοδήποτε έργου. Ο νόμος 2121/1993 προβλέπει την εξαίρεση αυτή στην Ελλάδα. Δεν ισχύει όμως το ίδιο στη Σλοβενία.

Άλλο παράδειγμα, η εξαίρεση για την «περιστασιακή ενσωμάτωση ενός έργου ή άλλου προστατευόμενου αντικειμένου σε χρησιμοποιούμενο υλικό». Αυτή η εξαίρεση αφορά τις περιπτώσεις που για παράδειγμα, στο βίντεο που βγάζω την γάτα μου να χορεύει, ηχογραφώ ένα τραγούδι που παίζει στο ραδιόφωνο, ή στην περίπτωση που βγάζω ένα βίντεο από ένα επεισόδιο στο δρόμο, ηχογραφώ παράλληλα κάποιο τραγούδι που παίζει σε ένα καφέ σε κοντινή απόσταση. Σε αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ η εξαίρεση αυτή υπάρχει στη νομοθεσία. Στην Ελλάδα, ο νόμος 2121/1993 δεν προβλέπει την εξαίρεση αυτή. Όταν όμως η περιστασιακή αναπαραγωγή αφορά σε έργα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, η ελληνική νομοθεσία προβλέπει εξαίρεση για εικόνες (και μόνο εικόνες) που περιλαμβάνουν τέτοια έργα. Αντιθέτως η Ιταλία, η Ολλανδία και η Γαλλία, δεν περιέχουν τέτοια εξαίρεση, ή την περιέχουν ελαφρώς τροποποιημένη. Αν λοιπόν σκοπεύετε να κάνετε κάποιο τουριστικό ταξιδάκι στις χώρες αυτές καλό θα ήταν να διαβάσετε τη νομοθεσία τους πριν αποφασίσετε να ανεβάσετε κάποια δημοσίευσή σας με φόντο τον πύργο του Eiffel. (Α ναι, ο φωτισμός του Πύργου του Eiffel, καθώς και ημικρή γοργόνα της Κοπεγχάγης προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.)

Από όλο το Copyright Directive, τα άρθρα 11 και 13 είναι τα μόνα τα οποία έχουν ξεσηκώσει αντιδράσεις; Αν εξαιρέσεις αυτά τα δύο άρθρα, η νέα νομοθεσία είναι κάτι που θέλουμε;

Η εν λόγω Οδηγία αγγίζει πολλά διαφορετικά ζητήματα, με τα Άρθρα 11 και 13 να έχουν ξεσηκώσει τις περισσότερες αντιδράσεις. Άλλα ζητήματα που καλύπτονται στην Οδηγία είναι η εξαίρεση στο δικαίωμα περί πνευματικής ιδιοκτησίας για λόγους εξόρυξης κειμένου και δεδομένων (text and data mining), η εξαίρεση  για λόγους εκπαίδευσης, η εξαίρεση για λόγους συντήρησης έργων πολιτιστικής κληρονομιάς, υποχρεώσεις διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις και άλλα.

Όπως είναι φυσικό, σε κάθε διαπραγμάτευση νόμου υπάρχουν αντιδράσεις. Έτσι και στην περίπτωση των ανωτέρω ζητημάτων υπήρχαν αντιδράσεις οι οποίες όμως δεν ήταν το ίδιο αμφιλεγόμενες όπως στην περίπτωση των Άρθρων 11 και 13.

Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε τώρα; Πότε θα είναι η καθοριστική ψήφος;

Την Τετάρτη 13/02 ολοκληρώθηκε η τελευταία συνάντηση διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα τρία νομοθετικά όργανα – την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτό σημαίνει ότι πλέον έχουμε στα χέρια μας το τελικό νομοσχέδιο.

Το επόμενο βήμα είναι η ψήφος στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου 25-28 Μαρτίου. Δεν γνωρίζουμε ακόμα την ακριβή ημερομηνία ακόμα. Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι υπάρχει αρκετός καιρός να ζητήσουμε την απόρριψη των άρθρων 11 και 13.

Στα επιμέρους τώρα. Τι προβλέπει το άρθρο 11 και τι το άρθρο 13; Ποια εικόνα θα ζωγράφιζες ως τελικός χρήστης, αν περνούσαν αυτά τα άρθρα. Πώς θα  ήταν μια καθημερινή περιήγηση στο διαδίκτυο; Στην ενημέρωσή μας; Στα social media; Στον τρόπο που ακούμε μουσική ή βλέπουμε ταινίες;

Άρθρο 13 (aka μηχανές λογοκρισίας, φίλτρα)
Τι λέει το άρθρο;

Το άρθρο αυτό, όπως δημοσιεύθηκε στην αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποχρεώνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες να λάβουν μέτρα, όπως τη «χρήση αποτελεσματικών τεχνολογιών αναγνώρισης περιεχομένου» (aka φίλτρα), με σκοπό την πρόληψη παραβίασης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η πρόταση αυτή ξεσήκωσε, όπως είναι φυσικό, κύμα αντιδράσεων από σχεδόν όλους τους φορείς. Σύντομα έγινε αντιληπτό ότι η εν λόγω ρύθμιση υπερβαίνει το σκοπό τηςκαι περιορίζει σημαντικά την ελευθερία της έκφρασης και της πρόσβασης στην πληροφορία. Ή μάλλον για να το θέσουμε πιο σωστά, σύντομα έγινε αντιληπτό ότι ο κόσμος αντιλήφθηκε πως η ρύθμιση αυτή θα περιόριζε σημαντικά τα ανωτέρω δικαιώματα.

Έτσι λοιπόν, τα τρία νομοθετικά όργανα «καμουφλάρισαν» τα φίλτρα αυτά πίσω από την απόδοση υψηλών ευθυνών στις διαδικτυακές πλατφόρμες σχετικά με το περιεχόμενο που ανεβαίνει σ’ αυτές.

Έτσι λοιπόν, το άρθρο, όπως αυτό διαμορφώθηκε στις τριμερείς διαπραγματεύσεις λέει: «1-Πλατφόρμες! Είστε υποχρεωμένες να έχετε άδεια για ΚΑΘΕ πιθανό έργο (από το σύνολο της ανθρώπινης δημιουργίας) που μπορεί να ανέβει στις σελίδες σας. 2-Πρέπει να κάνετε τα πάντα για να εξασφαλίσετε ότι δεν θα υπάρξει κάποια παράνομη δραστηριότητα που να αφορά στα πνευματικά δικαιώματα κάποιου δημιουργού. 3-Αν διαπιστωθεί κάποια παράβαση, είστε υπεύθυνες και θα επιβληθούν κυρώσεις.»

Εδώ πρέπει να κάνουμε ένα διάλειμμα για να ξεκαθαρίσουμε κάτι ακόμα. Σε καθημερινή βάση, για να μην πούμε σε ωριαία, το μέγεθος του περιεχομένου που ανεβαίνει στο διαδίκτυο είναι τεράστιο, τόσο που είναι ανεξέλεγκτο. Είναι επομένως σχεδόν ανέφικτο να ελεγχθεί όλο αυτό το υλικό για πιθανές παρανομίες από κάποιον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό είναι αναγνωρισμένο, έτσι λοιπόν η ισχύουσα νομοθεσία και νομολογία (βάσει αποφάσεων του δικαστηρίου), ορίζει ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες δεν φέρουν ευθύνη, ΕΚΤΟΣ ΑΝ γνωρίζουν ή έχουν βάσιμους λόγους να γνωρίζουν για το παράνομο υλικό και ΑΝ φροντίσουν να επέμβουν και να δράσουν κατάλληλα μόλις ενημερωθούν για την παράνομη δραστηριότητα.

Κλείνω την παρένθεση και συνεχίζω. Το Άρθρο 13, όπως διαμορφώθηκε από τις τριμερείς διαπραγματεύσεις την Τετάρτη 13/02, παραβλέπει την ισχύουσα νομοθεσία και αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για το διαδίκτυο όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Τι σημαίνει αυτό;

Τίποτα δεν θα είναι άμεσα διαθέσιμο. Οι πλατφόρμες θα υιοθετήσουν φίλτρα τα οποία θα αξιολογούν τι είναι νόμιμο και τι όχι. Ένας αλγόριθμος θα αποφασίζει γι αυτό. Εάν υπάρχει έστω και η υποψία παραβίασης το υλικό θα μπλοκάρεται αυτόματα πριν ανέβει. Αν η αναφόρτωση είναι νόμιμη θα πρέπει να κινήσω διαδικασία, και να ζητήσω από την πλατφόρμα να ανεβάσει τη δημοσίευση.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Για να μην νομίζετε ότι κινδυνολογώ, θα σας φέρω κάποια παράδειγμα από την καθημερινή μας ζωή.

Α. περιστασιακή ενσωμάτωση έργου: βγάζοντας βίντεο έναν ερασιτέχνη ακροβάτη, ηχογραφώ και ένα πολύ γνωστό pop τραγούδι. Προσπαθώ να ανεβάσω το βίντεο, αλλά αυτό μπλοκάρεται. Στην Ισπανία δικαιούμαι να το ανεβάσω, βάση εξαίρεσης. Στην Ιταλία δεν δικαιούμαι να το ανεβάσω. Ο αλγόριθμος δεν ξέρει αν ήταν περιστασιακή ή αν ήταν σκόπιμη η ενσωμάτωση.

Β. ανεβάζω ένα meme στο διαδίκτυο: τα περισσότερα memes έχουν ως σκοπό την παρωδία, η οποία και αποτελεί εξαίρεση στα πνευματικά δικαιώματα. Ο αλγόριθμος δεν ξέρει αν εγώ κάνω πλάκα ή όχι. Μου μπλοκάρει το περιεχόμενο. Μετά από μέρες καταφέρνω να πείσω την πλατφόρμα να το ανεβάσει. Το θέμα δεν είναι πια viral και το meme έχει χάσει όλο του το νόημα.

Αυτά και άλλα πολλά!!! Αν σας θυμίζει ένα κόσμο όπως αυτόν από την φαντασία του Orwell αλλά στο ψηφιακό περιβάλλον, καλά κάνει και σας το θυμίζει.

Ο οργανισμός Create Refresh που εκπροσωπεί τους δημιουργούς, με το δικό τους meme generator δίνει στους χρήστες μια εικόνα για το πώς θα καταλήξουν τα memes ενώ παράλληλα ενημερώνει περαιτέρω για το Άρθρο 13.

Ποιοι επηρεάζονται θετικά;

Από τη ρύθμιση αυτή, αρχικά επηρεάζονται θετικά όσες εταιρείες προγραμματίζουν τέτοια φίλτρα. Και ναι, υπάρχουν ήδη. Μάλιστα μια, η Audible Magic είχε ήδη διαφημίσει το προϊόν της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν ξεκινήσουν όλα. Άλλη εταιρεία είναι η Google η οποία χρησιμοποιεί ήδη τέτοιου είδους φίλτρα (Content ID) στην πλατφόρμα του Youtube.

Ποιοι επηρεάζονται λίγο;

Οι μεγάλες πλατφόρμες που μπορούν να αγοράσουν τέτοιες τεχνολογίες ή να προσλάβουν προγραμματιστές.

Ποιοι επηρεάζονται αρνητικά;

Αρχικά, όλοι εμείς, οι χρήστες! Η ελευθερία της έκφρασης θα περιοριστεί σημαντικά, μιας και όλα θα περνάνε από φίλτρα με πιθανότητα να μπλοκαριστούν. Ως συνέπεια, η ελευθερία πρόσβασης στην πληροφορία θα περιοριστεί επίσης.

Επίσης, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις όπως επίσης οι start-ups ή άλλοι μη-κυβερνητικοί οργανισμοί και προγράμματα που δεν έχουν τους αναγκαίους πόρους, δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην αγορά μιας και θα πρέπει να αγοράσουν πολλές άδειες και φυσικά τεχνολογικά μέσα για να βεβαιωθούν ότι δεν παραβιάζουν το νόμο.

Τι συμβαίνει από δω και πέρα;

Τα φίλτρα στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν αποτελούν μια μεμονωμένη περίπτωση. Στην υπό συζήτηση πρόταση για Κανονισμό που αφορά στο τρομοκρατικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο, η Επιτροπή πρότεινε μια παρόμοια προσέγγιση, ένα φιλτράρισμα και μπλοκάρισμα περιεχομένου που πιθανώς να είναι τρομοκρατικό. Τι θα γίνει όμως με ένα άρθρο ή μια δημοσίευση που ενημερώνει τον κόσμο, κρίνει ακραίες πράξεις βίας κλπ;

Άρθρο 11 (aka φόροι υπερσυνδέσμων)
Τι λέει το άρθρο;

Το Άρθρο 11 εισάγει ένα καινούριο συγγενικό δικαίωμα. Τι είναι αυτό πάλι; Πριν περιγράψω τι προβλέπει το Άρθρο 11 θα ήθελα να κάνω μια ακόμα διευκρίνιση όσον αφορά το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας. Σύμφωνα και με το νόμο οι δημιουργοί έχουν πνευματικά δικαιώματα για το έργο τους που αποτελεί «πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα». Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που κάποια έργα προστατεύονται βάσει «συγγενικού δικαιώματος». Για να μιλήσουμε βάσει ελληνικών δεδομένων, το Κεφάλαιο 8 του ν.2121/93 ορίζει ποια είναι αυτά. Πρόκειται για κατά τεκμήριο πνευματικά δικαιώματα χωρίς να χρειάζεται να περάσουν το τεστ της «πρωτοτυπίας». Τέτοια δικαιώματα προβλέπονται παραδείγματος χάρη σε ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες, παραγωγούς φορέων ήχου κ.α.

Έτσι λοιπόν, το Άρθρο 11 προβλέπει ένα κατά τεκμήριο συγγενικό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας για τους εκδότες ειδησεογραφικού περιεχομένου στο διαδίκτυο.

Τι σημαίνει αυτό;

Οι εκδότες (και όχι οι δημοσιογράφοι) θα έχουν πνευματικά δικαιώματα σε ό,τι εκδίδουν και θα έχουν την ισχύ να απαγορεύσουν την περαιτέρω χρήση του άρθρου τους, ή αποσπάσματος αυτού ή ακόμη και του υπερσυνδέσμου που οδηγεί στο άρθρο τους από άλλους ειδησεογραφικούς εκδότες, από κόμβους αναμετάδοσης (news aggregators), μηχανές αναζήτησης ή μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για την περαιτέρω χρήση θα απαιτείται ρητή άδεια του εκδότη.

Η εξαίρεση που προβλέπεται για «μεμονωμένες λέξεις και μικρά αποσπάσματα» είναι ακόμα ασαφής για το αν καλύπτει τους υπερσυνδέσμους και τα snippets όπως τα ξέρουμε σήμερα. Όπως συνήθως, θα περιμένουμε απόφαση του δικαστηρίου για να μάθουμε.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Ο δημοσιογράφος Α γράφει μια είδηση. Την είδηση αυτή τη δημοσιεύει στο ευρύ κοινό ο εκδότης Β, ο οποίος αποκτά και τα πνευματικά δικαιώματα βάσει συμβολαίου με τον δημοσιογράφο. Η είδηση αυτή αφορά ένα γεγονός, κάτι που συνέβη ας πούμε σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Ο εκδότης, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, έχει πνευματικό δικαίωμα πάνω άρθρο που δημοσίευσε, όσο αυτό αποτελεί πρωτότυπο έργο. Για το λόγο αυτό δεν θα μπορούσε να έχει πνευματικά δικαιώματα πάνω σε φράσεις που δηλώνουν γεγονός π.χ. «Ο Π.Α.Ο.Κ κέρδισε τον Ολυμπιακό 3-1», αλλά έχει στο άρθρο του, που αποτελεί ένα πρωτότυπο δημιούργημα, λόγω του τρόπου συγγραφής κλπ.. Επειδή το άρθρο αυτό βρίσκεται διαθέσιμο δημόσια και για το ευρύ κοινό, ο χρήστης Γ μπορεί να μοιραστεί με τους φίλους του τον υπερσύνδεσμο, το link (το οποίο συνήθως συνοδεύεται από τον τίτλο του άρθρου και ένα μικρό απόσπασμα). Φυσικά, δεν μπορεί η πλατφόρμα – άλλος εκδότης να αντιγράψει κατά γράμμα το άρθρο και να το δημοσιεύσει σαν δικό του.

Το Άρθρο 11 λοιπόν λέει, με απλά λόγια, «χρήστη Γ (ή πλατφόρμα Δ) δεν μπορείς να αναδημοσιεύσεις το άρθρο του Β, ούτε απόσπασμα αυτού, ούτε τον υπερσύνδεσμο που οδηγεί σ’ αυτό – που συνήθως περιέχει τον τίτλο του άρθρου και τον έχει ορίσει ο εκδότης – χωρίς τη ρητή άδεια του εκδότη».

Υ.Γ ο δημοσιογράφος, που έγραψε το άρθρο δεν έχει κανένα λόγο ούτε άμεσο όφελος από τα ανωτέρω.

Έτσι λοιπόν, στην περίπτωση που εσύ ο χρήστης κάνεις share την είδηση στο Facebook το οποίο δεν έχει αγοράσει άδεια από τον εκδότη, το Facebook θα μπορεί να δημοσιεύσει μόνο τον υπερσύνδεσμο που οδηγεί σε σελίδα του εκδότη και τίποτα άλλο – ούτε περιγραφή, ούτε thumbnail, τίποτα…

Ποιοι επηρεάζονται θετικά;

Θετικά επηρεάζονται οι μεγάλοι εκδότες ειδησεογραφικού περιεχομένου, οι οποίοι θα μπορούν να πουλήσουν άδειες χρήσης του περιεχομένου τους σε μεγάλες πλατφόρμες. Θετικά επίσης θα επηρεαστούν οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων των εκδοτών που θα δημιουργηθούν για το σκοπό αυτό.

Ποιοι επηρεάζονται λίγο;

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε για μια τέτοια νομοθεσία. Η διαμάχη με τις μεγάλες αμερικάνικες διαδικτυακές πλατφόρμες (τύπου Google, Facebook) υπάρχει από καιρό. Έτσι, η Γερμανία και η Ισπανία υιοθέτησαν παρόμοια με το Άρθρο 11 νομοθεσία στο παρελθόν, η οποία, όπως αποδείχθηκε, απέτυχε παταγωδώς. Στην πρώτη περίπτωση, η Google πήρε «λευκές άδειες» – δηλαδή δωρεάν άδειες – από τους εκδότες, προκειμένου να μην χάσουν την αναγνωρισιμότητά τους. Στη δεύτερη περίπτωση, δεν κατάφερε να πάρει λευκές άδειες και μιας και δεν ήταν υποχρεωμένη να αγοράσει τις άδειες κανενός, έκλεισε την υπηρεσία Google News στην Ισπανία. Και στις δύο περιπτώσεις οι εκδότες είδαν ότι δεν μπορούν να παίξουν με τις μεγάλες εταιρίες οι οποίες αποτελούν και το κύριο μέσο διάδοσης, διαφήμισης και αναγνωρισιμότητάς τους.

Ποιοι επηρεάζονται αρνητικά;

Αρχικά, οι χρήστες, όλοι εμείς! Οι ελευθερίες της έκφρασης και της πρόσβασης στην πληροφορία, που αποτελούν αναπόσπαστα θεμελιώδη δικαιώματα θα περιοριστούν σημαντικά.

Οι μικροί και μεσαίοι εκδότες θα περιοριστούν επίσης σημαντικά. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να αγοράσει την άδεια κανενός. Επομένως, δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν μεγάλα ειδησεογραφικά κανάλια, με συνέπεια να μην μπορούν να πουλήσουν τις άδειες τους.

Οι μικρές και μεσαίες πλατφόρμες, είτε αυτές αφορούν μηχανές αναζήτησης είτε μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε κάποια άλλη διαδικτυακή υπηρεσία δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν άδειες από μεγάλους ειδησεογραφικούς φορείς με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταγωνιστούν μεγάλες πλατφόρμες.

Κάτι που κάνει τον απλό κόσμο καχύποπτο απέναντι στον αγώνα ενάντια σε αυτά τα άρθρα είναι πως εναντιώνονται σε αυτά και οι μεγάλοι αμερικανικοί τεχνολογικοί γίγαντες, όπως η Google. Πώς θα επηρεάσουν αυτούς τα νέα άρθρα και πώς τον τελικό χρήστη; Συμπίπτουν οι στόχοι μας;

Είναι αλήθεια πως τα άρθρα αυτά έχουν ξεσηκώσει πολλές αντιδράσεις και πως έχει εκφραστεί η ίδια αντίθεση από τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες. Οι αιτιολογίες όμως διαφέρουν.

Πρέπει λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε δύο πολύ σημαντικά πράγματα, προτού βγάλουμε τα συμπεράσματά μας.

Οι λόγοι που εναντιωνόμαστε στα άρθρα 11 και 13 είναι λόγοι που αφορούν τα θεμελιώδη δικαιώματά μας στην έκφραση και την πρόσβαση στην πληροφορία. Εναντιωνόμαστε σε κάθε μορφή λογοκρισίας είτε αυτή προκαλείται άμεσα, είτε έμμεσα. Οι μεγάλες πλατφόρμες εναντιώνονται στους κανόνες αυτούς γιατί η νομοθεσία ανακατεύεται στις δουλειές τους. Σίγουρα έχουν τους πόρους αλλά όπως γίνεται αντιληπτό, αντιστέκονται σε τόσο υψηλές ευθύνες, οι οποίες τους οδηγούν και στο στόχαστρο μελλοντικών μηνύσεων με το παραμικρό, μιας και ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος.
Όταν ξεκίνησαν οι συζητήσεις, είχε αναφερθεί ότι ο στόχος των Άρθρων αυτών είναι οι μεγάλες πλατφόρμες. Ποιες όμως είναι οι μεγάλες πλατφόρμες; Πώς εξασφαλίζεις αξιοκρατία και δικαιοσύνη; Έτσι λοιπόν, η εν λόγω νομοθεσία επεκτείνεται και σε μικρότερες πλατφόρμες οι οποίες θα καταλήξουν ως εξής:
μικρός εκδότης -> θα θέλει να πουλήσει την άδεια του στις μεγάλες πλατφόρμες για να έχει επισκεψιμότητα. (π.χ. μικρός Έλληνας εκδότης από την επαρχία, να έχει αναγνωσιμότητα στις Βρυξέλλες από κάποιον φοιτητή που θέλει να δει τα τοπικά νέα. Δεν μπορεί να επιβάλει στη μεγάλη πλατφόρμα να αγοράσει την άδεια του άρα ή δεν θα έχει αναγνωσιμότητα ή θα την δώσει δωρεάν ή θα την πουλήσει σε οργανισμό συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων των εκδοτών για να πάρει ψίχουλα πίσω.)
η μικρή πλατφόρμα -> θα δυσκολευτεί ή δεν θα μπορέσει να αγοράσει άδειες από μεγάλους εκδότες και γενικά από όλους τους δημιουργούς του κόσμου, θα δυσκολευτεί ή δεν θα μπορέσει να προσλάβει προγραμματιστές για τα φίλτρα, θα δυσκολευτεί ή δεν θα μπορέσει να αγοράσει τα ήδη έτοιμα φίλτρα, θα δυσκολευτεί ή δεν θα μπορέσει να πληρώσει τα πρόστιμα σε περίπτωση που από κάποιο λάθος η παραβίαση συμβεί.
Ποιοι δε θέλουν να περάσουν τα άρθρα και ποιοι θέλουν; Είναι θέμα κομματικών παρατάξεων; Εταιριών; Ακτιβιστών;

Οι ακτιβιστές και οι οργανισμοί της κοινωνίας των πολιτών (μη κυβερνητικοί οργανισμοί που ειδικεύονται στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων και των ψηφιακών δικαιωμάτων) που κινητοποιούνται για την ελευθερία του διαδικτύου είναι σαφώς αντίθετοι και στα δύο άρθρα για τους λόγους που ανέλυσα ανωτέρω.

Οι πολιτικές παρατάξεις είναι διχασμένες. Κάποιες υποστηρίζουν με σθένος τα εν λόγω άρθρα ενώ άλλες είναι κάθετα ενάντια, αλλά γνωρίζοντας ότι το αίτημα και η προσκόλληση στο αίτημα για διαγραφή δεν θα είχε αποτελέσματα, προτίμησαν να συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις προκειμένου να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις αρνητικές συνέπειες τους.

Οι εταιρείες είναι επίσης διχασμένες. Οι μικρές, μεσαίες, ανεξάρτητες επιχειρήσεις και οι start-ups φαίνεται να είναι αντίθετες μιας και οι εν λόγω ρυθμίσεις θα περιόριζαν σημαντικά τη δραστηριότητα τους στο διαδίκτυο. Οι μεγάλες εταιρίες δηλώνουν αντίθετες και στα δύο άρθρα, αλλά όπως αναφέρουμε και παραπάνω, για διαφορετικούς λόγους η καθεμία. Επίσης, οι μεγάλες αυτές εταιρίες έχουν τους απαραίτητους πόρους για να ανταπεξέλθουν στις ρυθμίσεις αυτές.

Η Ελλάδα τι ρόλο παίζει σε όλο αυτό; Έχουμε ευρωβουλευτές που γνωρίζουν το θέμα ή απλά ακολουθούν τις μεγάλες δυνάμεις; Ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά των επίμαχων άρθρων;

Η Ελλάδα, όσον αφορά στο Συμβούλιο, έχει κρατήσει μια πολύ παθητική στάση. Φαίνεται να ακολουθεί το ρεύμα χωρίς να φέρνει μεγάλη αντίσταση ή έστω αμφιβολία για τα επίμαχα άρθρα.

Όσον αφορά στο Κοινοβούλιο, τα πράγματα διαφέρουν. Σίγουρα όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται για ένα εύκολο νομοσχέδιο. Κάποιοι φαίνεται να γνωρίζουν το θέμα αρκετά καλά – άλλοι όχι και τόσο. Στην τελευταία κρίσιμη ψηφοφορία που έγινε τον Σεπτέμβριο, καταγράψαμε και δημοσιεύσαμε το πώς ψήφισαν οι Έλληνες Ευρωβουλευτές στο άρθρο μας στους Homo Digitalis. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Πιστεύεις πως οι Έλληνες πολίτες θα έπρεπε να πιέσουν τους ευρωβουλευτές που ψήφισαν για να υποστηρίξουν τη θέση τους; Θεωρείς πως ο Έλληνας πολίτης είναι πιο αποκομμένος ή και αδιάφορος ακόμα για τις ευρωπαϊκές διαδικασίες που διαμορφώνουν το μέλλον μας, σε σχέση τουλάχιστον με άλλους Ευρωπαίους;

Είναι γεγονός πως όχι μόνο ο Έλληνας πολίτης, αλλά κάθε πολίτης, είναι απασχολημένος με προβλήματα που αφορούν την καθημερινότητά του, που σίγουρα δεν είναι λίγα. Είναι επίσης γεγονός, πως η νομοθετική διαδικασία, είτε σε εθνικό ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί μια αρκετά πολύπλοκη διαδικασία. Το ίδιο πιστεύω ισχύει και για μια νομοθεσία όπως αυτή που αφορά στην πνευματική ιδιοκτησία. Επίσης, θεωρώ πως πολύς κόσμος πιστεύει ότι το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, δεν τον αφορά. Θεωρεί πώς αφορά τους μουσικούς, τους συγγραφείς, τους καλλιτέχνες. Σίγουρα, αυτό είναι εν μέρει αληθές. Όμως, όπως αναφέρουμε και παραπάνω, τα εν λόγω άρθρα μας αφορούν όλους, από τον χρήστη του διαδικτύου, μέχρι τον δημιουργό, μέχρι τον ιδιοκτήτη μιας ιστοσελίδας, μέχρι τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες.

Τέλος, πολύς κόσμος, πέρα από την ψήφο του – μια φορά στα πέντε χρόνια – είναι αποκομμένος από τις πολιτικές διαδικασίες στην ΕΕ και ξεχνάει ή δεν ξέρει ότι έχει τον λόγο και φυσικά μπορεί να ζητήσει τον λόγο από του Ευρωβουλευτές που τον εκπροσωπούν. Ας μην ξεχνάμε, πως οι Ευρωβουλευτές είναι εκλεγμένα πρόσωπα από το λαό με σκοπό να τον εκπροσωπούν και να μάχονται για τα δικαιώματα των ψηφοφόρων τους. Είναι οι δουλειά τους να καθρεφτίζουν στο έργο τους τις απαιτήσεις του λαού που τους ψήφισε. Τέλος, να θυμηθούμε ότι σε μια αντίστοιχη περίπτωση το 2012, όταν ήταν να ψηφιστεί η ACTA, η μεγάλη πίεση του κόσμου ήταν που κατάφερε να απορριφθεί άλλο ένα επιβαρυντικό για τον πολίτη νομοσχέδιο.

Επομένως, ναι, πιστεύω πώς όσοι θέλουν να απορριφθούν τα εν λόγω άρθρα πρέπει να πιέσουν τους Έλληνες Ευρωβουλευτές.

Με ποιο τρόπο μπορεί κάποιος να συμμετέχει ενεργά στο θέμα;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συμμετέχει κάποιος ενεργά στο θέμα – και ειδικά δεδομένου ότι πλησιάζουν οι εκλογές!!

Κλήση
Πιστέψτε με! Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να καλέσει κάποιος τους Έλληνες Ευρωβουλευτές και να τους ζητήσει να απορρίψουν τα Άρθρα 11 και 13 στην ψηφοφορία του Μαρτίου. Αντιλαμβάνομαι ότι η κλήση στον Ευρωβουλευτή ακούγεται ως κάτι τρομακτικό στην αρχή. Υπάρχουν όμως τρόποι να κάνουμε αυτήν την κλήση πιο προσιτή στο κοινό.

Αρχικά, πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι σπάνια ο εκάστοτε Ευρωβουλευτής θα απαντήσει το τηλέφωνό του. 99% των περιπτώσεων το τηλέφωνο θα το απαντήσει ο εκάστοτε βοηθός του και η συζήτηση θα γίνει μ’ αυτόν. Αυτό δεν χρειάζεται να μας απογοητεύει, αντίθετα μάλιστα. Οι Ευρωβουλευτές έχουν πολλές υποχρεώσεις μέσα στη μέρα τους, με αποτέλεσμα να μην έχουν χρόνο για ενδελεχή έρευνα. Την αρμοδιότητα αυτή την έχουν οι εκάστοτε βοηθοί. Όταν λοιπόν έρθει η ώρα, ο Ευρωβουλευτής θα συμβουλευτεί τους βοηθούς του. Σε περίπτωση που νιώσουμε άβολα ή στρυμωγμένοι, μπορούμε να ζητήσουμε να τερματίσουμε την κλήση και να στείλουμε με email περισσότερα στοιχεία που στηρίζουν τα επιχειρήματά μας.

Επίσης, δεδομένης της προεκλογικής περιόδου που διανύουμε, θα ήταν χρήσιμο να ζητήσουμε από τον εκάστοτε Ευρωβουλευτή να δεσμευτεί για την απάντησή του, ακόμη και δημόσια. Ας μην ξεχνάμε ότι αν δεν έχει βάλει υποψηφιότητα ο ίδιος, σίγουρα έχει βάλει κάποιος άλλος από το κόμμα που εκπροσωπεί. Αυτο μπορεί να γίνει πλέον πανεύκολα μέσα από το εργαλείο που είναι διαθέσιμο μέσω της σελίδας Pledge2019. Το εργαλείο δίνει στους χρήστες τη δυνατότητα να καλέσουν δωρεάν τους Ευρωβουλευτές τους και να τους ζητήσουν να δεσμευτούν ότι θα ψηφίσουν ενάντια στο Άρθρο 13. Η δέσμευσή τους θα είναι δημόσια και θα επηρεάσει την απόφαση των ψηφοφόρων τους στις εκλογές. Ένα άλλο δωρεάν εργαλείο για κλήση βρίσκεται στη σελίδα #SaveYourInternet.

Τέλος, ο πιο αποτυχημένος τρόπος είναι η επιθετική επικοινωνία με τους Ευρωβουλευτές. Δεν υπάρχει λόγος να επιτεθούμε ή να μιλήσουμε άσχημα σε κανέναν. Αυτό θα βλάψει όποιο επιχείρημα κι αν έχουμε αναφέρει.

Tweet – Facebook
Ένας άλλος άμεσος τρόπος επικοινωνίας, εξίσου αποτελεσματικός, είναι η δημόσια συζήτηση με τον Ευρωβουλευτή σε κάποιο μέσω δικτύωσης. Με τον τρόπο αυτό, ο εκάστοτε Ευρωβουλευτής κάνει κάποια δημόσια δήλωση ή δέσμευση που παίζει σημαντικό ρόλο, ειδικά κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Οι περισσότεροι έχουν λογαριασμούς σε Twitter ή Facebook. Τονίζουμε και πάλι ότι απειλητικά ή ειρωνικά μηνύματα δεν θα επιφέρουν το αποτέλεσμα που επιθυμούμε, αλλά τα αντίθετα.

Email – Mail
Η αποστολή ηλεκτρονικού  ή φυσικού μηνύματος είναι ένας άλλος τρόπος, όχι το ίδιο αποτελεσματικός όμως. Σίγουρα το κύμα μηνυμάτων δεν περνάει απαρατήρητο. Όσοι όμως αντιτάσσονται στα επιχειρήματα των κινημάτων κατά των Άρθρων 11 και 13, ισχυρίζονται ότι το κύμα των μηνυμάτων αυτών διεξάγεται από “mob and bots”. Ως αποτέλεσμα, πολλά από τα ηλεκτρονικά μηνύματα καταλήγουν σε spam folders και τα φυσικά μηνύματα στα σκουπίδια.

Online Campaigns
Στη σελίδα #SaveYourInternet μπορείτε να δείτε ποια είναι η στάση του κάθε Ευρωβουλευτή στα άρθρα αυτά και να επικοινωνήσετε μαζί τους με όποιο τρόπο επιθυμείτε.

Στη σελίδα Pledge2019 μπορείτε να καλέσετε τους Ευρωβουλευτές σας και να τους ζητήσετε να δεσμευτούν δημόσια ότι θα ψηφίσουν ενάντια στο Άρθρο 13.

Στη σελίδα change.org μπορείτε να υπογράψετε στο αίτημα για τη διαγραφή των άρθρων. Σήμερα έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 4.9 εκατομμύρια υπογραφές.

Εάν σας ενδιαφέρει το ζήτημα μπορείτε να παρακολουθήσετε τις εξελίξεις ακολουθώντας τα hashtags #SaveYourInternet και το #FixCopyright.

Φυσικά, εάν έχετε απορίες ή σχόλια μπορείτε να με βρείτε στο Twitter στο @aimigipi ή να ακολουθήσετε τη σελίδα μου @Diginsite στο Facebook για ενημερώσεις γύρω από ζητήματα ψηφιακής πολιτικής.

Αιμιλία σε ευχαριστώ πολύ για τις απαντήσεις σου και για το χρόνο σου.

Εγώ ευχαριστώ και πάλι για τη δυνατότητα αυτή.

 

 

• Πηγή: unboxholics.com
• Πληροφορίες: Αλέξανδρος Καρατζάς