Της Μαρίας Κωνσταντόγλου
Σπουδές και επαγγελματική επιτυχία: Ποια η σχέση τους και σε τι βαθμό αλληλεπιδρούν; Πολυσυζητημένα θέματα τα οποία αποτελούν αντικείμενο συζήτησης σε συνέδρια όπως αυτό του TEDx που έχει ως βασικό στόχο τη διάδοση ιδεών μέσα από τη σύγκλιση αντικειμένων όπως η τεχνολογία, η ψυχαγωγία και ο σχεδιασμός (TED: Technology, Entertainment, Design).
Συγκεκριμένα, στο TEDx UTH που πραγματοποίησε με επιτυχία το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας το Σάββατο 7/3 στο Βιόπολις στη Λάρισα, και είχε θέμα «Brace for Impel” πολλοί από τους ομιλητές αναφέρθηκαν στις σπουδές τους ως την αφετηρία της διαρκής προσπάθειάς τους για εξέλιξη, επαγγελματική αναγνώριση και πραγματοποίηση των ονείρων τους. Σε πολλές περιπτώσεις και κυρίως ακαδημαϊκής «καριέρας» ή καλύτερα «σταδιοδρομίας» όπως εύστοχα πρότεινε την χρήση του όρου ο ομιλητής Αχιλλέας Γραβάνης, οι σπουδές φάνηκε πως έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχημένη εξέλιξη της ακαδημαϊκής τους πορείας. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση της επιχειρηματικότητας; Με ποια χαρακτηρισtικά μπορούν οι σπουδές να εφοδιάσουν τους τωρινούς φοιτητές και μελλοντικούς επιχειρηματίες προκειμένου να προσδιορρίσουν το πάθος τους, να αποβάλλουν κατασταλτικές αντιλήψεις και να επιτύχουν τους στόχους τους;
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ
Η εξέλιξη και επαγγελματική επιτυχία όπως χαρακτηριστικά συμφώνησαν και τόνισαν οι περισσότεροι ομιλητές πηγάζει κυρίως από την συνειδητοποίηση του ονείρου. Για αγάπη προς το αντικείμενο δουλειάς μίλησε η ομιλήτρια και life coach Ελένη Μαρτάκη, για έρωτα μίλησε ο Ζανέττος Λούκα εξηγώντας πως αντλεί δύναμη από το πάθος για την δουλειά του προκειμένου να κυνηγάει όνειρα, να θέτει και να επιτυγχάνει τους στόχους του. Πόσο δυνατή είναι όμως η συνειδητότητα του πάθους και σε τι βαθμό ένα εκπαιδευτικό σύστημα συμβάλλει σ’αυτήν;
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Μέσα από προσωπική εμπειρία και τριβή με εκπαιδευτικά συστήματα στην Ελλάδα, Αγγλία και Αμερική είτε ως μαθήτρια, φοιτήτρια ή μητέρα που προσπαθεί να πάρει σωστές αποφάσεις για την εκπαίδευση των παιδιών της, οδηγήθηκα στο συμπέρασμα πως ένα εκπαιδευτικό σύστημα δυσκολεύεται να βοηθήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν τα χαρίσματά τους και να επιλέξουν συνειδητά το αντικείμενο που τους ενδιαφέρει. Φαινομενικά αντιδιαμετρικά αντίθετα εκπαιδευτικά συστήματα με διαφορετικές προσεγγίσεις δεν καταφέρνουν να παροτρύνουν τους μαθητές τους να εντοπίσουν τις κλίσεις τους. Δεν πρόκειται τόσο για θέμα πρόθεσης αλλά κυρίως εφαρμογής σε συνδυασμό με το γεγονός πως ένα σύστημα καλείται να ενσωματωθεί σε κοινωνικά πλαίσια με καθιερωμένες νοοτροπίες. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η διαπίστωση της Marina Hatsopoulos ομιλήτριας στο TEDx, όταν αναφέρθηκε στην επιλογή του πατέρα της να ξεκινήσει την δική του εταιρεία αντί θέσης καθηγητή στο ΕΜΠ γεγονός που προκάλεσε την δυσαρέσκεια των γονιών του κυρίως εξαιτίας της επικρατούσας αντίληψης στην ελληνική κοινωνία πως η επιχειρηματικότητα είναι κατώτερη της ακαδημαϊκής καριέρας. Πόσο απλή αλλά διαφωτιστική υπήρξε αυτή η διαπίστωση. Ο υπερβολικός φόρτος γνώσεων και δουλειάς η επιμονή στην αριστεία σε συδυασμό με το γεγονός πως οι Έλληνες φοιτητές διαπρέπουμε σε πανεπιστήμια στο εξωτερικό, επαληθεύουν την διαπίστωση αυτή. Μέσα από τη θεώρηση της ανωτερότητας τους συχνά οι σπουδές μετατρέπονται σε αυτοσκοπό επισκιάζοντας τις κλίσεις, τα χαρίσματα και τις προτιμήσεις των φοιτητών.
Το πρότυπο του καλού μαθητή – φοιτητή στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα προβάλλεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που σχετίζονται κυρίως με την απόκτηση εμπεριστατωμένης γνώσης η οποία διακρίνεται από εσωστρέφεια, δεν προβάλλεται και συχνά δεν έχει αντίκρισμα επαγγελματικά ή επιχειρηματικά. Διαφορετική είναι η προσέγγιση εκπαιδευτικών συστημάτων του εξωτερικού και κυρίως στην Αμερική. Μετά από σπουδές στην Ελλάδα και την Αγγλία εργαζόμενη σε αρχιτεκτονικό γραφείο πολυεθνικής εταιρείας στην Αμερική και αργότερα συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια ως ερευνήτρια, η βασική μου διαπίστωση έναντι συναδέλφων Αμερικανών σχετιζόταν κυρίως με το προβάδισμα τους στην ικανότητα προβολής της δουλειάς τους ανεξάρτητα από το ουσιαστικό περιεχόμενο της γεγονός που αντικατοπτρίζεται στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στο πλαίσιο μιας κοινωνίας με καθιερωμένη νοοτροπία την πραγματοποίηση του «American dream” οι απαιτήσεις από το εκπαιδευτικό σύστημα είναι υψηλές. Οι κίνδυνοι στην περίπτωση αυτή έγκεινται πέρα από τον φόρτο εργασίας και την ανταγωνιστικότητα κυρίως στο γεγονός πως η επίτευξη της επιτυχίας τείνει να γίνεται αυτοσκοπός και δεν συμβαδίζει απαραίτητα με την πηγαία ανάγκη του μαθητή, φοιτητή και μελλοντικού επιχειρηματία.
ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ
Τα εκπαιδευτικό επομένως συστήμα πέρα από τα εφόδια που προσφέρει συχνά διαμορφώνει παγιωμένες αντιλήψεις κυρίως στην παιδική ηλικία που αποτελούν τροχοπέδη στην εξέλιξη στην μετέπειτα ζωή του ενήλικα. Καθιερωμένες νοοτροπίες περνούν στο υποσυνείδητο, μετατρέπονται σε φοβίες και ανασφάλειες που επηρεάζουν τις μελλονγτικές αποφάσεις του ατόμου όπως τόνισε στην ομιλία της στο TEDx η Βαλεντίνα Κόρδη η οποία παρότρυνε το κοινό να εντοπίσει αρχικά τις αρνητικές σκέψεις και φοβίες και στη συνέχεια να τις απομακρύνει εστιάζοντας αποκλειστικά στις θετικές. Γενικεύσεις και στερεότυπα επηρεάζουν την αντίληψή μας σχετικά με τις δυνατότητες και αδυναμίες μας και διαμορφώνουν την ζώνη άνεσης (comfort zone) μέσα στην οποία όπως ανέφεραν οι ομιλητές Μπέλτσιος και Τσαγκάρης μαθαίνουμε να κινούμαστε επαγγελματικά με ασφάλεια. Την ζώνη άνεσης ξεπέρασε ο ομιλητής Δημήτρης Κουτσιούλης όταν αποφάσισε να μεταβεί από τον ακαδημαϊκό χώρο στον επιχειρηματικό ιδρύοντας την εταιρεία βιοτεχνολογίας «Enzyquest».
Η συνειδητότητα των αντιλήψεων που αποτελούν κατασταλτικό παράγοντα για την μετέπειτα εξέλιξη αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την υπέρβασή τους.
YΠΕΡΒΑΣΗ
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η παρουσίαση του Κωνσταντίνου Γιαμαλή ιδρυτή της εταιρείας efood ο οποίος όπως ισχυρίστηκε ξεκίνησε το κυνήγι της επαγγελματικής του επιτυχίας «δυσοίωνα». Όντας κακός μάθητης, με ότι συνεπάγεται ο όρος σύμφωνα με το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα, χρειάστηκε να επαναλάβει εξετάσεις για την απόκτηση πτυχίων. Στην ενδιαφέρουσα επιχειρηματική του σταδιοδρομία, σε δύσκολες στιγμές ενδεχόμενης αποτυχίας φαίνεται πως διαμόρφωσε έναν μηχανισμό αυτοάμυνας και ώθησης (impel) μέσα από την ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ όπως εξήγησε ο ίδιος. Με αναγωγή της βιβλικής ιστορίας στη σύγχρονη εποχή, ο Γολιάθ προσωποποιεί όλα τα προσόντα του καλού μαθητή, του επιτυχημένου επιχειρηματία και παρόλα αυτά χάνει. Η νίκη του Δαβίδ οφείλεται κυρίως στην ικανότητά του να μετατρέψει την φαινομενική αδυναμία του σε προσόν ενάντια στον αντίπαλό του. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την επιμονή και τον ψυχολογικό θωρακισμό απέναντι στην αποτυχία είναι τα χαρακτηριστικά που σύμφωνα με τον κύριο Γιαμαλή συμβάλλουν στην επίτευξη στόχων και στην επιτυχημένη εξέλιξη της επαγγελματικής πορείας.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η απάντηση της ελληνικής επιχειρηματικότητας στις κατασταλτικές νοοτροπίες και την οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων υπήρξε άμεση και δημιουργική, σύμφωνα με την ομιλήτρια του TEDx Lucy Xu ιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας The Port που απευθύνεται σε αναπτυσσόμενες εταιρείες σε Αμερική και Ελλάδα. Σύμφωνα με την Xu, ο συνδυασμός της εξειδικευμένης εμπειρίας της Αμερικής στο χώρο του marketing με την ελληνική δημιουργικότητα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επωφελής και προσοδοφόρος. Η Xu πιστεύει έμπρακτα στο ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων ασπαζόμενη την παρατήρηση της Marina Hatsopoulos πως πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική δημιούργησαν μερικές από τις πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις στην αμερικάνικη και εν συνεχεία στην παγκόσμια αγορά. Με μηνύματα αισιοδοξίας για τις νέες γενιές και την ελληνική επιχειρηματικότητα ολοκληρώθηκε το ΤEDx, το οποίο οργανώθηκε από ομάδα φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και αποτέλεσε έμπρακτο παράδειγμα νέων ανθρώπων που οραματίστηκαν, δούλεψαν και κατάφεραν να ολοκληρώσουν τους στόχους τους με επιτυχία έχοντας την αμέριστη στήριξη του επιστημονικού υπεύθυνου καθηγητή και κατ’ επέκταση πανεπιστημίου. 
