Βιβλιοπαρουσίαση
Από τον Άγγελο Πετρουλάκη
Αλέξης Σταμάτης:
«Αθώα πλάσματα»
Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
Ο Αλέξης Σταμάτης επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα που κινείται στον χώρο της υπαρξιακής αγωνίας. Η δομή του στηρίζεται στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση με κεντρικό άξονα έναν άντρα που βασανίζεται έντονα από το παρελθόν του και που αναζητά την θέση του στη ζωή, χωρίς να έχει κοντά του ένα πρόσωπο που αγάπησε και που σημάδεψε το παρελθόν του.
«Εκείνη. Πού είναι; Όπου κι αν είναι, τη βλέπω κάθε φορά που κλείνω τα μάτια μου. Σαν να έχει τυπωθεί στο οπτικό μου νεύρο. Όταν τα ανοίγω, η απουσία της είναι πλήρης. Δεν έχει κανένα ψεγάδι η απουσία. Είναι απόλυτα αληθινό αίσθημα. Η άφιξη της απουσίας σημαίνει την εδραίωσή της. Την αγαπώ…»
Η μυθοπλασία έχει τα χαρακτηριστικά τού ψυχολογικού εφιάλτη και ακολουθεί κανόνες αστυνομικής ιστορίας, με την σκιά του έρωτα να πλανιέται είτε σαν βίωμα, είτε σαν εμπειρία ζωής άλλων.
Το κεντρικό πρόσωπο, ο «Στέφανος» ζει κάτω από το βλέμμα τής Ελένης, της γυναίκας που τον σημάδεψε και που η απώλειά της καθορίζει την καθημερινότητά του, σχεδόν εφιαλτικά. Ομολογεί:
«Δεν υπάρχει στιγμή που να μη σε σκέφτομαι. Ούτε ένα λεπτό. Δεν υπάρχει στιγμή που να μη σε αναπολώ. Με άφησες. Έφυγες. Και δεν θα επιστρέψεις, το ξέρω…»
Ο ίδιος, σε μια αυτοαναίρεση:
«Κάποιες φορές, πίσω από τα βαθουλωμένα μάτια με τα μικρά στίγματα… αναγνωρίζω τον άντρα που υπήρξα μαζί της, το αγόρι που υπήρξα πριν από εκείνη. Θέλω να ξεχάσω την όψη και την εικόνα μου…. Ένα μόνο υπάρχει σταθερό: Η ασυμμετρία. Ο διχασμός. Ανάμεσα στις δυο αβύσσους. Τα δυο άκρα που πάντα ενοχλούν. Το μαύρο και το άσπρο. Το ψύχος και η ζέστη. Το δυστυχισμένο και το ευτυχισμένο. Ο Ένας και ο Άλλος. Ο Ένας είμαι εγώ και ο Άλλος είμαι εγώ…»
Τα άλλα πρόσωπα, έχω την εντύπωση πως μπαίνουν προσχηματικά, για να οδηγήσει ο συγγραφέας την γραφή του στην ανάπτυξη αυτού που θα ονομάζαμε εσωτερικότητα.
Μια γυναίκα, η Μαριάννα. Ένας εραστής, ο Κάρολος, που όμως είναι και εραστής τής κόρης τής Μαριάννας, της Λάουρας. Ένας φίλος τού Στέφανου, ο Ηλίας.
Η ιστορία που επινοεί ο συγγραφέας ξεκινά από την εμφάνιση της Μαριάννας, η οποία ζητά από τον ιδιωτικό αστυνομικό (Στέφανο) να την παρακολουθήσει. Ο λόγος αποκαλύπτεται σύντομα: Επιθυμεί να καταγράψει την προσχεδιασμένη αυτοκτονία της, μπροστά στα μάτια τού Κάρολου και της Λάουρας. Η ψυχολογική περιπέτεια έχει ήδη αρχίσει. Τον λόγο έχει η μαεστρία τού συγγραφέα και η ικανότητά του να παρουσιάσει τον βαθύτερο εσωτερικό κόσμο τών συγκεκριμένων ανθρώπων, που είναι κόσμος ο οποίος αφορά πολλούς. Γράφει:
«Δεν μπορούμε να σκίσουμε μια και μόνη
σελίδα της ζωής μας., αλλά μπορούμε να πετάξουμε ολόκληρο το βιβλίο στη φωτιά». Αυτό μπορεί να είναι και μια ερμηνεία των μηχανισμών της αυτοχειρίας.
Οι τραυματισμένες υπάρξεις υπάρχουν, προχωρούν δίπλα μας, άλλοτε ως άγιοι, άλλοτε ως αμαρτωλοί. Η συνύπαρξη του καλού με το κακό. Η μετέωρη ύπαρξή μας. Και οι έρωτες εκείνοι που αφήνουν τα σημάδια τους.
Σε όλα τα παραπάνω, παρούσα και η παιδική ηλικία, το παιδί-θύμα τών γονιών που ανάπτυξαν σχέσεις μίσους, μεταξύ τους, με δράστη τον πατέρα.
«Πατέρας, μπάτσος. Μαμά, καλή, γλυκιά, νοικοκυρά. Την πλάκωνε, βέβαια. Και την απατούσε….
[…]
»Ο πατέρας πέθανε. Και η μητέρα. Με διαφορά μηνών. Άφησαν πράγματα ατέλειωτα. Φυσικό αυτό. Τρομάζεις μερικές φορές. Ένα μισοκαπνισμένο τσιγάρο ο ένας, ένα μισοτελειωμένο πλεκτό η άλλη. Άδειο σπίτι, φυσάει, κάτι ορμάει από το παρελθόν, σκάβει, σβήνει, ανάβει και σβήνει οριστικά. Από τον πατέρα με κρύβει ο απόλυτος θάνατος, η μάνα κάπου μακριά, στολισμένη νεκρή, θάνατος με υποσχετική…
[…]
»Το βλέμμα του πατέρα μου. Ανεξίτηλο πάνω μου. Δεν είχε φύγει εδώ και χρόνια. Άγιος. Και εγκληματίας. Πένθος και για τα δυο…»
Η εσωτερικότητα και η διερεύνησή της. Την απάντηση την βρίσκουμε σε μια αποστροφή τών συλλογισμών τού συγγραφέα:
«Υπάρχει μια μυστική κρύπτη στη ζωή κάθε ανθρώπου, που την κρατά κλεισμένη. Ξέρει ότι υπάρχει εντός του, ξέρει ότι μπορεί να μπει όποτε θέλει, αλλά δεν τολμά ποτέ. Γιατί; Γιατί είναι βέβαιος ότι από εκεί θα ορμήσουν όλα τα πράγματα που φοβήθηκε από τότε που γεννήθηκε έως τώρα και θα τον κατασπαράξουν…»
Και, τελικά, τι;
Η ζωή μας είναι ζωή αθώων πλασμάτων. Ζωή που θέλει το φως…
Λάρισα, 15/3/2020
- Ετικέτες: βιβλιοπαρουσίαση, Πετρουλάκης, Σταμάτης
