Ο συνιδρυτής του ιστορικού συνδικάτου Αλληλεγγύη και πρώην πολωνός πρόεδρος Λεχ Βαλέσα δεν έχει τη φήμη του εύκολου συνομιλητή για δημοσιογράφους. Στις πάντα ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις του ο σήμερα 77χρονος είναι συχνά απρόβλεπτος, αυθόρμητος ενώ για να μεταφράσει κανείς τα όσα λέει και κυρίως τα αστεία του πρέπει να τον έχει «σπουδάσει», όπως λένε δημοσιογράφοι που είχαν την τύχη να συνομιλήσουν με τον ζωντανό θρύλο της πολωνικής πολιτικής.
Την πιο πρόσφατη εμπειρία στα παραπάνω συμφραζόμενα είχε μια δημοσιογράφος του ταμπλόιντ Fakt. Σε ερώτησή της πώς περνά ο ίδιος την εποχή αυτή της πανδημίας ο Λεχ Βαλέσα απάντησε: «Μου λείπουν τα ταξίδια μου διότι με βοηθούσαν να κερδίζω τα προς το ζην».
Αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα; θέλησε να μάθει στη συνέχεια η δημοσιογράφος. «Είχα πολλές επικερδείς δουλειές, σήμερα αναγκάζομαι να τα βγάζω πέρα χωρίς αυτές και γι’ αυτό σκέφτομαι τι να κάνω. Μήπως έχετε δουλειά για μένα;» ρώτησε ο νομπελίστας.
Από τρακτέρ μέχρι ίντερνετ
Σε διευκρινιστική ερώτηση τι θα μπορούσε να κάνει, ο Λεχ Βαλέσα απάντησε με την γνωστή του ευθύτητα: «Στη ζωή έκανα πολλές δουλειές. Ήμουν ηλεκτρολόγος, μηχανικός, συνδικαλιστής και πρόεδρος. Έχω λοιπόν μεγάλη γκάμα δυνατοτήτων», είπε, προσθέτοντας ότι η γκάμα αυτή περιλαμβάνει «από τρακτέρ μέχρι ίντερνετ».
Στο πλαίσιο της συνέντευξης ο συνιδρυτής του ιστορικού συνδικάτου Solidarność αποκάλυψε ότι τα ετήσια πρόσθετα έσοδά του από ομιλίες και άλλες δραστηριότητες ξεπερνούσαν το ένα εκατομμύριο ζλότι (περί τα 232.000 ευρώ), τα οποία όμως του λείπουν τώρα λόγω της συγκυρίας. «Βιώνω μια χρόνια έλλειψη οικονομικών πόρων» είπε χαρακτηριστικά.
Η σύνταξη ενός πρώην προέδρου ανέρχεται στο 75% της αρχικής αποζημίωσης. Οι καθαρές απολαβές του Βαλέσα δεν ξεπερνούν δηλαδή σήμερα τα 1.500 ευρώ μηνιαίως. «Δεν αρκούν για τα έξοδά μου και πόσο μάλλον για τη γυναίκα μου». Γι’ αυτό λοιπόν πρέπει να μετακινείται, αν και τα ταξίδια δεν είναι ό,τι καλύτερο στην ηλικία του όπως είπε. Δεν έχει όμως άλλη επιλογή: «Δεν μπορώ να πάω να ζητιανέψω».
Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Κβασνιέφσκι (1995-2005) θυμάται ότι ο Βαλέσα είχε αρχίσει να ψάχνει δουλειά ήδη αμέσως μετά την αποχώρησή του από την προεδρία. «Έλεγε ότι δεν είχε λεφτά για να ζήσει. Πράγματι οι πρώην πρόεδροι δεν έπαιρναν τίποτα τότε», λέει ο Κβασνιέφσκι στη DW. Ακόμη και οι σημερινές – υψηλότερες- απολαβές δεν αρκούν. «Όλους εμάς μας βοηθούσαν πάντα οι προσκλήσεις για ομιλίες, συνέδρια και οι ρόλοι συμβούλων. Δεν είμαστε όμως οι μόνοι που περνάμε δύσκολα τώρα. Και άλλοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Πρέπει να κάνουμε υπομονή και να ελπίζουμε ότι η πανδημία θα περάσει γρήγορα», λέει ο Κβασνιέφσκι.
«Οι τζέντλεμαν δε μιλούν για λεφτά»
Προ κορωνοϊού ο Λεχ Βαλέσα έκανε συχνά ταξίδια και φαινόταν μάλιστα να τα απολαμβάνει. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέβαζε συχνά φωτογραφίες από τα μέρη που επισκεπτόταν «Συμμετείχα σε πολυάριθμες συναντήσεις και επαφές» όπως λέει, τονίζοντας ότι αυτή είναι η ειδικότητά του και όχι οι τηλεδιασκέψεις.
Σε έναν πρώην πρόεδρο χώρας δεν αρμόζει να μιλάει για χρήματα, σχολιάζει η Ιρένα Καμίνσκα-Ραντόμσκα από την εταιρία «The Protocol School of Poland» που ειδικεύεται σε στιλιστικές συμβουλές. Προσθέτει δε ότι ένας πρώην πρόεδρος δεσμεύεται από το διπλωματικό πρωτόκολλο και την ιδιότητα που κατείχε. Εν τέλει ο Βαλέσα δεν έχει σήμερα το στάτους του πρώην ηλεκτρολόγου όπως λέει. «Λένε ότι οι τζέντλεμαν δεν μιλούν για λεφτά. Απλά τα έχουν».
Παράλληλα δείχνει και έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στους συμπολίτες του που πρέπει να τα βγάζουν πέρα με πολύ λιγότερα απ’ ότι ένας πρώην πρόεδρος, όπως λέει η ειδήμων σε θέματα στιλ. «Συχνά ο Λεχ Βαλέσα μιλάει πρώτα και μετά σκέφτεται». Εάν την είχε συμβουλευτεί πριν τη συνέντευξη, η ίδια θα του έλεγε ότι είναι απαγορευτικό να πει ότι ψάχνει δουλειά ενώπιον τηλεοπτικής κάμερας.
Η μάλλον αυθόρμητη τηλεοπτική αναζήτηση εργασίας όμως δεν πήγε χαμένη. Ο πολωνικός Σύνδεσμος Εμπορίου και Παροχής Υπηρεσιών επιβεβαίωσε στη DW ότι κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση στον νομπελίστα και πως οι δυο πλευρές βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις. Ο Λεχ Βαλέσα αναμένεται να αναλάβει τη θέση ειδικού συμβούλου. Εφόσον λυθούν οι «τεχνικές λεπτομέρειες» είναι έτοιμος να αναλάβει, επιβεβαίωσε και ο ίδιος. «Παλιά δεν με ενδιέφεραν τα λεφτά, ήμουν ιδεαλιστής. Καθότι όμως μου λείπουν τώρα, πρέπει να κάνω κάτι. Είμαι έτοιμος να αναλάβω αυτή τη δουλειά».
Μαγκνταλένα Γκβόζντ-Πάλοκατ
Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης
