Του κ. Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

Η ιστορία της εκπαίδευσης στη Λάρισα από την απελευθέρωση το 1881 μέχρι το 1930, για μισό περίπου αιώνα είναι δραματική. Η πόλη δεν είχε σχολικά κτίρια και η διδασκαλία γινόταν σε παλιά εγκαταλειμμένα τούρκικα κονάκια και ευρύχωρες ελληνικές κατοικίεςαστών, χωρίς αυλές, θέρμανση και βασικά εποπτικά μέσα. Και αυτό δεν ίσχυε μόνο για τα δημόσια σχολεία κάθε βαθμίδας, αλλά και για τα λίγα ιδιωτικά που κατά καιρούς λειτούργησαν. Αυτά μέχρι το 1930 όταν η κυβέρνηση Βενιζέλου με υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου συνήψε με τη γαλλική κυβέρνηση ειδικό δάνειο για την κατασκευή σχολικών συγκροτημάτων σε όλη τη χώρα. Το γεγονός αυτό επωφελήθηκε ο τότε δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας εις το έπακρον και μέσα σε λίγα χρόνια οικοδομήθηκαν οκτώ δημοτικά σχολεία στην πόλη μας και στον γειτονικό οικισμό Κουλούρι και το κτίριο του Α΄ Γυμνασίου που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 φθάνει στη Λάρισα ο Ιάκωβος Μπόκαρης, όπου ο αδελφός του Ιωάννης (1900-1982) εργαζόταν εδώ ως πολιτικός μηχανικός. Η οικογένεια Μπόκαρη καταγόταν από την Κύμη Ευβοίας και ο Ιάκωβος είχε αποφοιτήσει από τη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την εδώ παρουσία του βρήκε την ευκαιρία να βοηθήσει τα παιδιά φίλων του αδελφού του στα σχολικά μαθήματα. Τα συγκέντρωνε στο σπίτι του τελευταίου και τα προγύμναζε στα μαθηματικά.

Η διδακτική ικανότητα μετάδοσης που διέθετε είχε σαν αποτέλεσμα τη βελτίωσή τους στο συγκεκριμένο μάθημα. Το γεγονός αυτό δεν άργησε να τον οδηγήσει στη λειτουργία ειδικού φροντιστηρίου μαθηματικών. Αποποιήθηκε τον διορισμό του στο δημόσιο και από τη σχολική χρονιά 1938-39 ίδρυσε ιδιωτικό Σχολείο με την επωνυμία: «Λύκειον Λαρίσης. Εκπαιδευτήρια Αρρένων και Θηλέων Ιακώβου Δ. Μπόκαρη, καθηγητού μαθηματικών. Περιλαμβάνουσι: 1) Νηπιαγωγείον, 2) Πλήρες Δημοτικόν Σχολείον, 3) Εξατάξιον Γυμνάσιον Αρρένων νέου τύπου, 4) Εξατάξιον Γυμνάσιον Θηλέων νέου τύπου»[1]. Το σχολείο αυτό στεγάστηκε στην οδό Φαρσάλων (Ρούσβελτ σήμερα), απέναντι περίπου από το Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο[2]. Ο διευθυντής του, Ιάκωβος Μπόκαρης, είχε την ευφυΐα να το επανδρώσει με πολύ ικανούς δασκάλους και καθηγητές που υπηρετούσαν στη Λάρισα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να προσδώσει στο εκπαιδευτήριό του κύρος, αλλά και φήμη.
Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου και τη μεσολαβήσασα κατοχή, η κατάσταση στη δημόσια εκπαίδευση είχε λιμνάσει. Τα διδακτήρια είχαν επιταχθεί και μόνο το Λύκειο του Μπόκαρη λειτουργούσε κανονικά. Οι μαθητές του αυξήθηκαν και αναγκάστηκε να μεταστεγαστεί σε κτίριο μεταξύ των οδών Παπασταύρου και Κούμα, δημιουργώντας συγχρόνως και ένα παράρτημα επί της οδού Κούμα, απέναντι από Γαλλικό Ινστιτούτο, στο σημείο όπου αργότερα έκτισε το μεγάλο τριώροφο διδακτήριο. Μεταπολεμικά, κατά τη σχολική περίοδο 1946-47 μεταστεγάστηκε και πάλι σε άλλο κτίριο στην οδό Παπακυριαζή, ιδιοκτησίας Ριζοπούλου, στο ύψος της διασταύρωσής της με την οδό Δευκαλίωνος[3].
Το 1952 το παράρτημα που υπήρχε στην Κούμα κατεδαφίστηκε και στη θέση του οικοδομήθηκε ένα θαυμάσιο σύγχρονο για την εποχή εκείνη διώροφο διδακτήριο, στο οποίο μεταφέρθηκε από την Παπακυριαζή μόνιμα πλέον. Τα εγκαίνια έγιναν με επισημότητα στις 3 Φεβρουαρίου 1954 παρουσία του δημάρχου Δημητρίου Χατζηγιάννη και των υπολοίπων αρχών της Λάρισας. Λόγω της προσέλευσης πολλών μαθητών, έπειτα από λίγα χρόνια ο ιδιοκτήτης και διευθυντής Ιάκωβος Μπόκαρης αναγκάστηκε να προσθέσει και τρίτο όροφο και να αυξήσει την αυλή του. Ολόκληρος ο χώρος του διδακτηρίου με την αυλή κάλυπτε 999 τετρ. μέτρα. Το κτίριο αυτό διέθετε άνετες και φωτεινές αίθουσες διδασκαλίας, ευρύχωρους διαδρόμους, εργαστήρια χημείας και φυσικής, αίθουσες εορτών και εκδηλώσεων, καθώς και πλήρες γυμναστήριο.
Από το 1970 τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν το σχολείο δεν λειτουργούσε, στέγαζε τα ιδιωτικά «Πανθεσσαλικά Φροντιστήρια», τα οποία προετοίμαζαν τους τελειόφοιτους μαθητές του Λυκείου για τις εισαγωγικές εξετάσεις, οι οποίες την εποχή εκείνη γινόταν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο. Το 1973 το Λύκειο Μπόκαρη σταμάτησε τη λειτουργία του. Το 1974 ενοικιάστηκε από τους καθηγητές Γεώργιο Λιόκο και Σπύρο Μπαρμπούτη, οι οποίοι στέγασαν στο κτίριο αυτό το ιδιωτικό τους φροντιστήριο μέχρι το 1996. Εν τω μεταξύ ο Ιάκωβος Μπόκαρης πέθανε το 1989 και το διδακτήριο κληρονόμησε ο γιος του Δημήτριος, ο οποίος το πούλησε στον Χρήστο Κακάτσιο. Ο τελευταίος το κατεδάφισε το 1999 και στη θέση του αναγέρθηκε το σημερινό πολυκατάστημα.
Από το Λύκειο του Μπόκαρη πέρασαν πολλοί μαθητές, από τους οποίους οι νεώτεροι ζουν σήμερα και έχουν ευδοκιμήσει και προκόψει στη ζωή τους, όχι μόνον εκείνοι που έμειναν εδώ, αλλά και αρκετοί οι οποίοι σταδιοδρόμησαν στην Αθήνα ή το εξωτερικό. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του κατόρθωσε να πραγματοποιήσει την επαγγελία του όπως είναι γραμμένη στο διαφημιστικό φυλλάδιο που κυκλοφόρησε το 1939 : «Η κοινωνία της πόλεώς μας δικαίως δύναται να υπερηφανεύεται διά την ύπαρξιν και λειτουργίαν ενός τοιούτου προτύπου, καθ’ όλα συγχρονισμένου εκπαιδευτικού ιδρύματος ως το Λύκειον Λαρίσης, του οποίου η οργάνωσις, η πειθαρχία και το μορφωτικόν σύστημα είναι εφάμιλλα με των εκπαιδευτηρίων της πρωτευούσης και του οποίου η λειτουργία αποτελεί σημαντικότατον σταθμόν εις την πνευματικήν και εκπολιτιστικήν κίνησιν του τόπου μας».
Ο Ιάκωβος Μπόκαρης ήταν ένας άνθρωπος έξυπνος, εργασιομανής, τολμηρός και οραματιστής. Είχε αναπτύξει μια δική του επαγωγική παιδαγωγική, η οποία βοηθούσε τους μαθητές όχι μόνο να διαμορφώνουν τον προσωπικό τους χαρακτήρα μέχρι το καλύτερο δυνατό σημείο, αλλά και να αναδεικνύουν και να πολλαπλασιάζουν το φυσικό τους τάλαντο. Μπορεί να ήταν απαιτητικός, αυστηρός και αμείλικτος, αλλά όλα αυτά σε τέτοιο βαθμό ώστε να βοηθάει στη σταθεροποίηση και ωρίμανση της παιδικής και εφηβικής ψυχοσύνθεσης. Η διορατικότητά του παραμένει παροιμιώδης. Τον έθελγε η ιδέα της ίδρυσης στη Λάρισα ιδιωτικού πανεπιστημίου. Είχε μάλιστα εντοπίσει και κατάλληλες εκτάσεις στην περιοχή της Γιάννουλης προς τούτο. Πάλεψε, έτρεξε, έταξε, παρακάλεσε, αλλά η πολιτική των… πολιτικών δεν άλλαξε εδώ και πενήντα και περισσότερο χρόνια και η χώρα μας μένει ακόμη με τα δημόσια πανεπιστήμια τα οποία εν τω μεταξύ …φύτρωσαν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, χωρίς το όνειρό του να πραγματοποιηθεί έστω και μεταθανάτια.
Ο Ιακ. Μπόκαρης απέκτησε δύο τέκνα την Ελένη, το όνομα της οποίας χάρισε στο ξενοδοχείο του επί της 28ης Οκτωβρίου και τον Δημήτριο (1946-2001) ο οποίος πέθανε αιφνίδια σχετικά νέος.
Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε μερικά από τα ονόματα των καθηγητών που πέρασαν από τις αίθουσες του Λυκείου Μπόκαρη. Οι περισσότεροι ήταν εξαιρετικοί επιστήμονες, χαρισματικοί διδάσκαλοι και άριστοι παιδαγωγοί, οι οποίοι συνέβαλαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο στη φήμη που απέκτησε το ίδρυμα. Είναι οι φιλόλογοι Νικ. Ταξιλτάρης, Γρηγ. Σπανούδης, Βασ. Βήκας, Ευαγγελινός. Οι μαθηματικοί Βασ. Μεζάρης, Παν. Ριζομηλιώτης, Παν. Καραβάνας. Οι γυμναστές Μανέτας και Χρήστος Κλέτσας, ο θεολόγος Ιωάννης Παπαθεοδώρου αδελφός μου και πολλοί άλλοι σε διάφορες ειδικότητες, οι οποίοι με την καθοδήγηση του λυκειάρχη μετέδιδαν τις γνώσεις τους στους μαθητές[4].
————————
[1]. Διαφημιστικό φυλλάδιο 20 σελίδων, το οποίο κυκλοφόρησε το 1939 με τη συμπλήρωση ενός έτους από την ίδρυση του εκπαιδευτηρίου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, με πολλές λεπτομέρειες γύρω από το διδακτικό πρόγραμμα των σχολείων και με τις πλούσιες εξωσχολικές δραστηριότητες. Το διαφημιστικό αυτό φυλλάδιο προέρχεται από τη συλλογή του Σπύρου Μπαρμπούτη, καθηγητή Φυσικής και μέλους της Φωτοθήκης Λάρισας.
[2]. Νούσια Αγλαΐα, «Απεφοίτησε» το Λύκειο Λαρίσης, δημοσίευμα στην εφημερίδα «Ελευθερία», στο φύλλο της 18ης Οκτωβρίου 1999.
[3]. Έχω προσωπικές αναμνήσεις από το διδακτήριο αυτό, γιατί στη μικρή αυλή του σαν έφηβοι δίναμε «σκληρούς» αγώνες μπάσκετ στη μοναδική μπασκέτα που διέθετε.
[4]. Θα ήθελα στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω τους Αριστείδη Παπαχατζόπουλο, Σπύρο Μπαρμπούτη, Γρηγόριο Γώγο, Γιώργο Γραβάνη και Θωμά Κυριάκο, οι οποίοι μου προσκόμισαν πολύτιμες πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό, ώστε η παρουσίαση του «Λυκείου Λαρίσης» να καταστεί πιο άρτια.

• Πηγή: Φωτοθήκη Λάρισας
• Ετικέτες: Γυμνάσιο, Λύκειο, Μπόκαρη, οκτατάξιο