Το αύριο είναι το τώρα: ό,τι κάνουμε τώρα, έχει αντίκτυπο και στο μέλλον μας. Πάνω απ’ όλα φροντίζουμε να είμαστε καλά και υγιείς, όμως όταν μιλάμε για την πολυπόθητη ανάκαμψη, η μόνη μας ελπίδα για μία πραγματική και ουσιαστική ανάκαμψη είναι η άμεση και ολιστική αντιμετώπιση των κρίσεων που ζούμε.

Υγεία, οικονομία, περιβάλλον και βιοποικιλότητα, ανισότητες: όλα συνδέονται. Για να αντιμετωπιστούν ουσιαστικά, πρέπει να αντιμετωπιστούν σαν σύνολο, όχι μεμονωμένα. Όπως λένε και οι επιστήμονες, αν προστατευτούν τα οικοσυστήματα, η βιοποικιλότητα, το κλίμα, θα προστατευτεί και η δική μας υγεία. Οι κρίσεις δεν μας χτυπούν όλους το ίδιο: οι οικονομικά ευάλωτοι, οι άνεργοι, οι γυναίκες, οι ευπαθείς ομάδες, οι πρόσφυγες, όσοι δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας, όσοι χάνουν περιουσίες από ακραία καιρικά φαινόμενα, αντιμετωπίζουν πρώτοι τις συνέπειες και συχνά δεν έχουν επαρκή στήριξη.

Η μόνη μας ελπίδα για μία πραγματική και ουσιαστική ανάκαμψη είναι η άμεση και ολιστική αντιμετώπιση των κρίσεων που ζούμε. 

Υπάρχουν όμως οι λύσεις. Κάθε κρίση είναι μία ευκαιρία, γι’ αυτό πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που έχουμε τώρα ώστε να βγούμε από τις κρίσεις πιο δυνατοί και να έχουμε μία καλύτερη επόμενη μέρα. Η κρίσιμη εποχή που βιώνουμε είναι η ιδανική στιγμή για να αλλάξουμε πορεία, να αλλάξουμε το σύστημα (που μας έφερε ως εδώ) και να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον. Η κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε δεν είναι καινούργια για εμάς και οι προτάσεις μας για να έρθει η αλλαγή συνδυάζουν 30 χρόνια δουλειάς για ένα υγιές περιβάλλον, βιώσιμο για κάθε μορφή ζωής, για έναν κόσμο δίκαιο και ειρηνικό. Ξεκινάμε λοιπόν μία σειρά άρθρων για να μιλήσουμε γι’ αυτές, με το παρόν να είναι μία εισαγωγή.

Τα βασικά
Ένα βασικό σημείο είναι ότι όλες οι πολιτικές για την ανάκαμψη από την πανδημία και την αξιοποίηση των πόρων πρέπει να διασφαλίζουν ένα βιώσιμο μέλλον για όλες και όλους, να έχουν γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος, και να διαφυλάσσουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Το δεύτερο βασικό σημείο είναι ότι η αλλαγή πρέπει να είναι συνολική και να αφορά μία σειρά από πεδία, γι’ αυτό και οι προτάσεις μας εστιάζουν σε 7 θεματικές, όπου στην καθεμία χρειάζονται συγκεκριμένες πολιτικές και μέτρα.

Πακέτο ανάκαμψης
Η συζήτηση για τα κονδύλια της ΕΕ σχετικά με το πακέτο ανάκαμψης, εκτός από τα πρακτικά ζητήματα του πώς και πότε θα μοιραστούν, χρειάζεται να συμπεριλάβει και το ποιοι θα πάρουν χρηματοδοτήσεις και ποιοι όχι. Αν τα κονδύλια πάνε στις ίδιες μεγάλες εταιρείες και τους ρυπαντές, που είναι αυτοί που μας οδήγησαν εδώ, θα επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος και δεν θα γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές. Η “ανάπτυξη” δεν είναι και τόσο ανάπτυξη αν οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις που φέρνει είναι καταστροφικές. Γι’ αυτό, στο επίκεντρο όλων των χρηματοδοτήσεων, είτε από την ΕΕ είτε από οπουδήποτε αλλού, πρέπει να βρίσκεται ο άνθρωπος και το περιβάλλον. Στο επίκεντρο όλων των χρηματοδοτήσεων, είτε από την ΕΕ είτε από οπουδήποτε αλλού, πρέπει να βρίσκεται ο άνθρωπος και το περιβάλλον.

Αγροδιατροφικό μοντέλο
Το αγροδιατροφικό σύστημα δεν παράγει πια τροφή, παράγει κέρδη. Ξέρουμε ότι ο τρόπος που παράγεται η τροφή μας καταστρέφει τη βιοποικιλότητα και τα δάση μας: εντατικοποίηση, μονοκαλλιέργειες, αλόγιστη χρήση χημικών, αποψίλωση. Επίσης αποδείχτηκε ότι η γεωργία και η κτηνοτροφία σήμερα μας εκθέτουν στην εμφάνιση και εξάπλωση ζωονόσων. Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει. Πώς; Μείωση παραγωγής και κατανάλωσης κρέατος, περισσότερα ντόπια και εποχικά φρούτα και λαχανικά, στήριξη μικρών παραγωγών που χρησιμοποιούν βιώσιμες μεθόδους με σεβασμό στη βιοποικιλότητα, διοχέτευση της ντόπιας παραγωγής στην αγορά, τροφή για τους ανθρώπους και όχι για την κτηνοτροφία ή την παραγωγή καυσίμων.

Κλιματική κρίση
Είναι πλέον πραγματικότητα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα ξαφνικά κύματα κακοκαιρίας, οι απότομες αλλαγές του καιρού, οφείλονται στην κλιματική κρίση. Η παγκόσμια θερμοκρασία πρέπει να συγκρατηθεί όσο πιο κοντά στον +1,5°C γίνεται (ενώ είναι ήδη στον +1°C και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα πάμε για +3,5 με 4°C). Για να συμβεί αυτό, πρέπει να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Για να μειωθούν οι εκπομπές, πρέπει να κρατήσουμε τα ορυκτά καύσιμα (ναι, και το φυσικό αέριο) εκεί που ανήκουν: κάτω από το έδαφος! Τα βήματα λοιπόν που πρέπει να γίνουν είναι: ακύρωση όλων των εξορύξεων στη χώρα, εκμηδένιση των ορυκτών καυσίμων ως το 2040, περισσότερη ανανεώσιμη ενέργεια, εξοικονόμηση ενέργειας. Είναι πλέον πραγματικότητα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα ξαφνικά κύματα κακοκαιρίας, οι απότομες αλλαγές του καιρού, οφείλονται στην κλιματική κρίση.

Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας
Η επέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον είναι ατέλειωτη: αποψίλωση δασών για καλλιέργειες ή εξορύξεις, ρύπανση, υποβάθμιση παράκτιων ζωνών και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, υπεραλίευση, καταστροφή υγροτόπων. Όμως, ο καλύτερος τρόπος να προστατευτούμε είναι προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα, την ποικιλία της φύσης. Η καταπάτηση γης και θάλασσας πρέπει να σταματήσει και είναι απαραίτητος ένας σωστός εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός με ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας στη διαμόρφωσή του και προτεραιότητα στην προστασία της φύσης. Χρειαζόμαστε προστατευόμενες περιοχές σε στεριά και θάλασσα και ουσιαστική στήριξη των Φορέων Διαχείρισης.

Καταναλωτικό μοντέλο και κυκλική οικονομία
Σκέψου το: πόσοι πόροι σπαταλώνται για όλα αυτά τα πράγματα που παράγονται ασταμάτητα και έχουν τόσο μικρή διάρκεια ζωής; Πόσο πλαστικό σπαταλάται καθημερινά; Ο υπερκαταναλωτισμός προβάλλεται ως “ευτυχία”, όμως δεν είναι καλύτερο να έχουμε λιγότερα αλλά καλής ποιότητας πράγματα που αντέχουν περισσότερο, να μπορούμε να επιδιορθώσουμε ή να επαναχρησιμοποιούμε κάτι αντί να το πετάμε; Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης. Να στραφούμε σε σχεδιασμό προϊόντων με στόχο τη μείωση χρήσης φυσικών πόρων, σε συστήματα διάθεσης με έμφαση στην επιδιόρθωση και την επαναχρησιμοποίηση. Επίσης, να ακυρωθούν όλα τα σχέδια για καύση σκουπιδιών, αφού μας δεσμεύει στις ίδιες πρακτικές που δημιούργησαν το πρόβλημα και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας και το περιβάλλον. Πόσοι πόροι σπαταλώνται για όλα αυτά τα πράγματα που παράγονται ασταμάτητα και έχουν τόσο μικρή διάρκεια ζωής; Πόσο πλαστικό σπαταλάται καθημερινά και ρυπαίνει τις πόλεις και τις θάλασσές μας.

Πλανητική υγεία
Το πιο σημαντικό σημείο εδώ είναι ότι η ανθρώπινη υγεία εξαρτάται από την υγεία του πλανήτη. Με τα τωρινά δεδομένα, με τη βιοποικιλότητα να καταρρέει και την κλιματική κρίση να μας κλείνει το μάτι, οι συνέπειες στη δημόσια υγεία θα είναι ανυπολόγιστες. Οι επιστήμονες έχουν πει ότι αυτή η πανδημία δεν θα είναι η τελευταία: στο μέλλον, οι επιδημίες και οι πανδημίες θα εμφανίζονται με όλο και περισσότερη συχνότητα. Γι’ αυτό, χρειάζεται πρόληψη και συνεργασία: να ακούσουμε την επιστήμη σε όλα τα θέματα που αφορούν τον πλανήτη, το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Επίσης, στις δομές υγείας πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι ανεξαιρέτως, γιατί η υγεία δεν είναι πολυτέλεια, είναι αδιαμφισβήτητο ανθρώπινο δικαίωμα.

Κοινωνική δικαιοσύνη
Το καλύτερο μέλλον για το οποίο δουλεύουμε σκληρά έχει ως βασικό συστατικό την κοινωνική δικαιοσύνη. Η πανδημία, όπως και κάθε δύσκολη περίοδος, έφερε στην επιφάνεια τις ανισότητες της κοινωνίας μας, γι’ αυτό και πρέπει κατά προτεραιότητα να σχεδιαστούν μέτρα που φροντίζουν και ενσωματώνουν τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων στην υγεία, την πρόσβαση σε βασικά αγαθά, την εκπαίδευση, την αξιοπρεπή εργασία, το βασικό εισόδημα, τη διαβίωση σε περιβαλλοντικά ασφαλείς συνθήκες, πρέπει να διαφυλάσσονται και να ενισχύονται. Το κράτος πρέπει να λογοδοτεί, να λειτουργεί με διαφάνεια και να ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων. Τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων στην υγεία, την πρόσβαση σε βασικά αγαθά, την εκπαίδευση, την αξιοπρεπή εργασία, το βασικό εισόδημα, τη διαβίωση σε περιβαλλοντικά ασφαλείς συνθήκες, πρέπει να διαφυλάσσονται και να ενισχύονται.

Εδώ και λίγο καιρό, αφού πραγματοποιήσαμε έρευνα για να ακούσουμε τη γνώμη όσων μας στηρίζουν, οι αναλυτικές προτάσεις μας έχουν αποσταλεί στην κυβέρνηση, είναι δημοσιευμένες και στόχος μας είναι να γίνουν η αρχή για να δημιουργηθεί μία κοινωνική συμμαχία που θα τις εμπλουτίσει. Σε επόμενη αρθρογραφία, θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά σε αυτές. Ταυτόχρονα, ενώνουμε τις φωνές μας και δουλεύουμε μαζί για το μέλλον που ξέρουμε ότι αξίζουμε!