Την ενίσχυση των δεσμών της με την Ουκρανία επιδιώκει η ΕΕ, την ώρα που η χώρα δέχεται στρατιωτική επίθεση από τη Ρωσία. Μάθετε περισσότερα.
Σύντομο ιστορικό

Από τότε που αποχώρησε από τη Σοβιετική Ένωση, το 1991, η Ουκρανία προσπαθεί να χαράξει το δικό της δρόμο και να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Οι σχέσεις της Ουκρανίας με τη Ρωσία έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω των προσπαθειών της ρωσικής κυβέρνησης να κρατήσει τη χώρα στη σφαίρα επιρροής της. Το 2014 η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, κίνηση την οποία καταδίκασε η ΕΕ. Το Κρεμλίνο έχει μάλιστα εξαπολύσει έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, ασκώντας οικονομικές πιέσεις και καταστρώνοντας επιθέσεις παραπληροφόρησης.

Ρωσία

Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν τη Ρωσία να αποσύρει αμέσως τις δυνάμεις της και να σταματήσει να απειλεί τη γειτονική της χώρα. Την προειδοποίησαν δε ότι οι στρατιωτικές εχθροπραξίες κατά της Ουκρανίας θα έχουν υψηλό οικονομικό και πολιτικό τίμημα.

Σε ψήφισμα που ενέκρινε τον Απρίλιο του 2021, το Κοινοβούλιο είχε ήδη εκφράσει ανησυχία για τη μεγάλη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία και στην παράνομα κατεχόμενη Κριμαία

Μέλη της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Κοινοβουλίου και της υποεπιτροπής ασφάλειας και άμυνας συμμετείχαν σε διερευνητική αποστολή στην Ουκρανία από τις 30 Ιανουαρίου έως την 1 Φεβρουαρίου 2022.

Σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε, στις 16 Φεβρουαρίου 2022, για τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας, την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τη στρατιωτική απειλή της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την υιοθέτηση ενιαίας στάσης και εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία. Η πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων εξέδωσαν επίσης δήλωση σχετικά με την κατάσταση στην Ουκρανία.

Στις 22 Φεβρουαρίου, κορυφαίοι ευρωβουλευτές καταδίκασαν την αναγνώριση του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ της Ουκρανίας ως ανεξάρτητες περιοχές από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Δύο μέρες αργότερα, η πρόεδρος του κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων κατήγγειλαν τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και ανακοίνωσαν τη διεξαγωγή έκτακτης συνόδου ολομέλειας την 1η Μαρτίου 2022.

Σε ομιλία της ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 24 Φεβρουαρίου, η πρόεδρος Μετσόλα απηύθυνε έκκληση για αλληλεγγύη προς την Ουκρανία.

Κατά τη διάρκεια της έκτακτης συνόδου ολομέλειας την 1η Μαρτίου, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και εκ νέου προσπάθειες για να χορηγηθεί στην Ουκρανία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, η Ουκρανή συγγραφέας Oksana Zabuzhko απευθύνθηκε στο ΕΚ σχετικά με τη δεινή κατάσταση των συμπατριωτών της που δέχονται επίθεση από τη Ρωσία.

Την ίδια μέρα, οι ευρωβουλευτές τόνισαν τη δραματική ανθρωπιστική και προσφυγική κατάσταση που προκάλεσε η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία και επαίνεσαν τα κράτη της «πρώτης γραμμής» για την εξαιρετική τους αφοσίωση στην υποδοχή προσφύγων.

Σε συζήτηση με την πρωθυπουργό της Εσθονίας, Κάγια Κάλας, στις 9 Μαρτίου, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την ενίσχυση της άμυνας της ΕΕ, τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και περισσότερη αλληλεγγύη με την Ουκρανία.

Στις 11 Μαρτίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκαινίασε, σε συνεργασία με το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας, έναν ιστότοπο που δείχνει, μεταξύ άλλων, πώς η ΕΕ έχει στηρίξει την Ουκρανία στον αγώνα της κατά της ρωσικής εισβολής (ο ιστότοπος είναι διαθέσιμος στα αγγλικά και στα ουκρανικά).

Από τη Δευτέρα21 Μαρτίου έως την Πέμπτη 24 Μαρτίου, το Κοινοβούλιο διοργάνωσε της Ημέρες Αλληλεγγύης για την Ουκρανία ως ένδειξη υποστήριξης προς τη χώρα και το κοινοβούλιό της μετά τη ρωσική εισβολή. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε Facebook live με νέους από όλη την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και την Ρωσία, καθώς και τον Μιχάλ Σιμέκα, αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.

Στις 23 Μαρτίου, έναν μήνα μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, οι ευρωβουλευτές καταδίκασαν ομόφωνα την ρωσική εισβολή και κάλεσαν την ΕΕ να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις κατά της Μόσχας και να προστατεύσει την ευρωπαϊκή οικονομία.

Στις 24 Μαρτίου, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την αναπροσαρμογή των ευρωπαϊκών ταμείων περιφερειακής ανάπτυξης και ασύλου για τη διοχέτευση κονδυλίων προς τα κράτη μέλη που υποδέχονται πρόσφυγες από την Ουκρανία, και ζήτησε την άμεση και ουσιαστική αποστολή επισιτιστικής βοήθειας στην Ουκρανία. Απευθυνόμενη στους ηγέτες της ΕΕ κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την ίδια μέρα, η πρόεδρος του ΕΚ Ρομπέρτα Μετσόλα επαίνεσε την απάντηση της ΕΕ στον πόλεμο στην Ουκρανία και κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ να σταθούν στο πλευρό όσων χρήζουν βοήθειας.

Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα μετέβη, την 1η Απριλίου, στο Κίεβο κατόπιν πρόσκλησης του προέδρου του Κοινοβουλίου της Ουκρανίας, Ρουσλάν Στέφαντσουκ. Στην ομιλία της ενώπιον του Κοινοβουλίου, η Μετσόλα μετέφερε μήνυμα υποστήριξης και ελπίδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση στον ουκρανικό λαό και καταδίκασε την αδικαιολόγητη ρωσική επίθεση. Την επόμενη μέρα, συνάντησε Ουκρανούς πρόσφυγες στο σχολείο Otwock στην Βαρσοβία μαζί με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι.

Κατά την έναρξη της συνόδου ολομέλειας, στις 4 Απριλίου, η πρόεδρος Μετσόλα κάλεσε τους ευρωβουλευτές να τηρήσουν ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων του Ιρπίν και της Μπούχα, και όλων των θυμάτων πολέμου, τρομοκρατίας και βίας.

Στις 6 Απριλίου, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την επιβολή περισσότερων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, περισσότερη στήριξη για την Ουκρανία και τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ. Την επόμενη μέρα, το Κοινοβούλιο συμφώνησε να αποδεσμεύσει άμεσα περίπου 3,4 δισ. ευρώ για την κάλυψη των αναγκών των Ουκρανών προσφύγων στις χώρες υποδοχής και ζήτησε πλήρες εμπάργκοστις ρωσικές εισαγωγές ορυκτών και πυρηνικών καυσίμων. Ζήτησε επίσης ασφαλή διέλευση στα παιδιά που διαφεύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και βοήθεια στους εκτοπισμένους στο εσωτερικό ή όσους δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τις περιοχές υπό πολιορκία.

Συμφωνία σύνδεσης

Τον Σεπτέμβριο του 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσε τη συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Ουκρανίας η οποία αποτελεί μία ολοκληρωμένη και σε βάθος συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Η συμφωνία δημιούργησε μια πολιτική ένωση και οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας και επέτρεψε την αμοιβαία πρόσβαση στην ελεύθερη αγορά.

Έθεσε επίσης κανόνες συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η εκπαίδευση, καλώντας την Ουκρανία να προβεί σε ορισμένες διαρθρωτικές αλλαγές, να σέβεται τις δημοκρατικές αρχές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.

Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ενοποίησε τις αγορές της ΕΕ και της Ουκρανίας μέσω της κατάργησης των δασμών στις εισαγωγές και της απαγόρευσης άλλων εμπορικών περιορισμών. Έθεσε, ωστόσο, συγκεκριμένους περιορισμούς και μεταβατικές περιόδους για ευαίσθητους τομείς, όπως είναι το εμπόριο γεωργικών προϊόντων.

Η ΕΕ αποτελεί τον βασικό εμπορικό εταίρο της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 40% των διεθνών εμπορικών συναλλαγών της χώρας.

Θεωρήσεις εισόδου (βίζα)

Τον Απρίλιο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε συμφωνία που απαλλάσσει τους Ουκρανούς πολίτες από την υποχρέωση θεώρησης για βραχεία διαμονή στην ΕΕ.

Βάσει του νέου κανονισμού οι κάτοχοι βιομετρικών διαβατηρίων θα μπορούν να εισέρχονται στην ΕΕ χωρίς βίζα για 90 ημέρες το πολύ κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών για λόγους επιχειρηματικούς, για διακοπές, ή για οποιοδήποτε άλλο σκοπό, εκτός από την εργασία. Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης θα ισχύσει για όλες τις χώρες της ΕΕ, εκτός από την Ιρλανδία.

Περαιτέρω στήριξη

Η ΕΕ έχει λάβει διάφορες πρωτοβουλίες για να στηρίξει την οικονομία της Ουκρανίας, να συμβάλει στην πράσινη μετάβαση και στην αναδιάρθρωση της χώρας.

Από το 2014, η ΕΕ και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν διαθέσει πάνω από 17 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων στην Ουκρανία, προσαρμόζοντας τις προϋποθέσεις στην πρόοδό τους.

Επιπλέον, πάνω από 11.500 Ουκρανοί φοιτητές έχουν συμμετάσχει στο δημοφιλές πρόγραμμα Erasmus της ΕΕ από το 2015.

Η ΕΕ επενδύει σε έργα που αφορούν την τόνωση της οικονομίας της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης στήριξης 100.000 μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της παροχής βοήθειας σε περισσότερες από 10.000 επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές και της διάθεσης κεφαλαίων για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υποδομών για έργα πληροφορικής.

Από την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού, η ΕΕ έχει κινητοποιήσει πάνω από 190 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της κοινωνικοοικονομικής ανάκαμψης και των άμεσων αναγκών της χώρας. Έχει επίσης διαθέσει 1,2 δισ. ευρώ σε μακροοικονομική χρηματοδοτική βοήθεια.

Η ΕΕ έχει διαθέσει πάνω από 36 εκατ. είδη ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού, ασθενοφόρα και ιατρικό εξοπλισμό στην Ουκρανία, παρέχοντας ταυτόχρονα εκπαίδευση στο προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης. Σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, η ΕΕ έχει επίσης προσφέρει τρόφιμα και φάρμακα σε ευάλωτες οικογένειες.

Στις 16 Φεβρουαρίου 2022, το ΕΚ ενέκρινε την παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους 1,2 δις ευρώ προς την Ουκρανία ώστε η χώρα να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της για το 2022.

Βραβείο Ζαχάρωφ

Το 2018 το Κοινοβούλιο απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης στον Όλεγκ Σέντσοφ. Ο Ουκρανός σκηνοθέτης και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα φυλακίστηκε μετά από διαμαρτυρία για την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Αποφυλακίστηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2019 στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

• Πηγή: europarl.europa.eu