Του  GEORGE ELIAS ANASTOPOULOS

Έχουμε αναφέρει κατά καιρούς πολλές παραμέτρους, τεχνικά χαρακτηριστικά και άλλα συναφή για τα αγαπημένα μας μηχανήματα, μα ποτέ (νομίζω) την διαδικασία που αντιλαμβανόμαστε τον ήχο και τον επεξεργαζόμαστε καταλλήλως, ώστε να μας προσδώσει τα ανάλογα συναισθήματα.
Ας το αναλύσουμε λίγο λοιπόν, με απλά λόγια.
Οι επιστήμονες μελετούν συνεχώς τον ήχο και την επίδρασή του στον τρόπο που οι άνθρωποι ερμηνεύουν και αντιδρούν σε αυτόν. Στη ηχητική αναπαραγωγή, λαμβάνουν χώρα, ταχύτατα, διάφορα φαινόμενα μέσα στον εγκέφαλό μας και φυσικά, εκτός των άλλων, εμπεριέχονται πληροφορίες τεραστίου όγκου, όπως επίσης, απίστευτα κατατμημένες.
Η ψυχοακουστική λοιπόν είναι η επιστημονική μελέτη της αντίληψης του ήχου και της ακουστικής. Αυτό περιλαμβάνει ομιλία, θορύβους, μουσική και άλλους ήχους, που ταξιδεύουν συχνά μέσα από τα αυτιά μας.
Το εύρος της ανθρώπινης ακοής εξαρτάται τόσο από το ύψος του ήχου, όσο και από την ένταση του ήχου. Η ένταση μετριέται σε Hertz (Hz) και η ένταση σε ντεσιμπέλ (dB). Το θεωρητικό ακουστικό εύρος ακοής του ανθρώπου είναι μεταξύ 20 Hz και 20.000 Hz. η ποιότητα όμως της ακοής προϋποθέτει εκτός των δύο αυτών παραμέτρων: αντοχή, ευαισθησία, ευκρίνεια, διάκριση και φυσικά ακουστική εξάσκηση.
Οι ήχοι μπορούν ακόμη και να προκαλέσουν άμεσες συναισθηματικές αντιδράσεις που μεταφέρουν τάχιστα συναισθηματικές πληροφορίες και τοποθετούν αυτομάτως τον ακροατή στο συγκινησιακό περιεχόμενο του μουσικού έργου..
Για χρόνια, οι ερευνητές μελετούσαν τις επιπτώσεις του ήχου στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες προσπάθησαν να κατανοήσουν γιατί ορισμένοι ήχοι αλλάζουν τη διάθεση, τις σωματικές αισθήσεις, ακόμη και τη μνήμη κάποιου ατόμου.
Επίσης, σε μια προσπάθεια η αναπαραγωγή να πλησιάζει το μουσικό πρωτότυπο φθάσαμε στις συσκευές Hi- Fi και αργότερα Hi-End.
H μουσική λοιπόν!
Είναι μια μορφή τέχνης και παράδοσης, εγγενής σε κάθε γνωστό πολιτισμό στη Γη και σε ορισμένες περιπτώσεις η μουσική προηγήθηκε της οργανωμένης γλώσσας ενός λαού.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συντονίζεται με τον ήχο στη μήτρα μετά τις 18 εβδομάδες και η ακοή προηγείται της ομιλίας. Αυτό υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι έχουν μια προδιάθεση για τον ήχο, με ορισμένα μέρη του εγκεφάλου μας να δίνουν προτεραιότητα στις αντιδράσεις που προκαλούνται από αυτόν.
Όλα αυτά τα ευρήματα οδήγησαν σε μια αυξημένη εστίαση στην κατανόηση της εμμονής μας με τον ήχο, τόσο ως συστατικό των σύγχρονων πολιτισμών όσο και ως βασικό στοιχείο της ανάπτυξης του εγκεφάλου.
Για να εκτιμηθεί πλήρως η ψυχολογία της μουσικής, χωρίζουμε το θέμα σε τρεις βασικές κατηγορίες: α. πώς επεξεργάζεται ο εγκέφαλός μας τον ήχο, β. πώς η μουσική επηρεάζει τον εγκέφαλο και γ. πώς η μουσικοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βελτιώσει τη ζωή οποιουδήποτε δύναται να την κατανοήσει.
Η μουσική είναι μια ισχυρή και συχνά συναισθηματική εμπειρία για πολλούς ανθρώπους, αλλά τόσο λίγοι από εμάς εκτιμούν πλήρως πώς συγκεκριμένοι ήχοι επηρεάζουν, ίσως και δραματικά, τη διάθεσή μας.
Το δε σώμα μας αντιλαμβάνεται τον ήχο ως δονήσεις και μεταφράζει αυτά τα σήματα σε ηλεκτρικούς παλμούς. Εργασία εντελώς πολυσύνθετη. Οι επιστήμονες έχουν αποκαλύψει τα βασικά στάδια του τρόπου με τον οποίο ο ήχος κινείται από την πηγή στον εγκέφαλο.
Ο ήχος μπορεί επίσης να μεταφερθεί δια του ελαστικού μέσου που είναι η ατμόσφαιρα, ως ένα σύνολο παλμών, υπο μορφή ηχητικών κυμάτων, απλών ή και σύνθετων φυσικά.
Η μουσική είναι ένα ακόμη πιο περίπλοκο σύνολο ηχητικών σημάτων επειδή μπορεί να αποτελείται από ήχους από πολλές πηγές, σε πολλαπλές συχνότητες, εντάσεις και μερικές φορές ακόμη και από πολλές κατευθύνσεις. Και ο τρόπος με τον οποίο ταξιδεύει ο ήχος γίνεται ακόμη πιο περίπλοκος, λαμβάνοντας υπ. οψη όλες τις ηχητικές/ακουστικές παραμέτρους αλλά και άλλες «σταθερές».
Η πολύπλοκη διαδικασία της «ακρόασης» ξεκινά όταν τα ηχητικά κύματα περνούν μέσα από τον ακουστικό πόρο και φτάνουν στο τύμπανο. Το σώμα μας δέχεται και επεξεργάζεται τον ήχο σε τρία διαφορετικά στάδια: το σήμα ενός συγκεκριμένου ήχου ταξιδεύει στο εξωτερικό αυτί (τύμπανο), μεταγράφεται από το μέσο αυτί (οστάρια) και μεταδίδεται στο εσωτερικό αυτί (κοχλίας) όπου περνάει. στον εγκέφαλο. Μόλις τα ηχητικά κύματα φτάσουν στο τύμπανο, ένα ευαίσθητο σύνολο οργάνων και οστών αρχίζει να λειτουργεί. Αυτά τα κομμάτια λειτουργούν παρόμοια με ένα χρονόμετρο ή ακόμα και έναν σκληρό δίσκο υπολογιστή, με μια ντουζίνα διαφορετικά μικροσκοπικά εξαρτήματα που λειτουργούν παράλληλα κατά τη διάρκεια ενός μικροδευτερόλεπτου.
Καθώς κάθε ηχητικό κύμα φτάνει στο αυτί, αναγκάζει το τύμπανο να δονείται περίπου σαν λάστιχο. Αυτή η κίνηση μετατοπίζει στη συνέχεια τρία μικροσκοπικά οστά (τα μικρότερα στο ανθρώπινο σώμα , στην πραγματικότητα) , που ενισχύει αυτούς τους κραδασμούς καθώς περνούν στον κοχλία.
Ο κοχλίας, που έχει σχήμα παρόμοιο με κέλυφος ναυτίλου, είναι επενδεδυμένος με μικροσκοπικές τρίχες. Και καθώς οι ηχητικές δονήσεις φτάνουν σε διαφορετικά τμήματα του κοχλία, αυτές οι τρίχες – που ονομάζονται stereocilia – κινούνται προς τα πάνω. Αυτό, με τη σειρά του, ανοίγει πόρους που απελευθερώνουν νευροδιαβιβαστές σε ένα νεύρο που συνδέει τον κοχλία με τον εγκέφαλο. Τέλος, αυτές οι πολλαπλές χημικές ουσίες ταξιδεύουν κατά μήκος του ακουστικού νεύρου και λαμβάνονται, επεξεργάζονται και αναγνωρίζονται από τον εγκέφαλο ως συγκεκριμένοι ήχοι. Όλα αυτά συμβαίνουν με σχεδόν στιγμιαίες ταχύτητες κάθε χιλιοστό του δευτερολέπτου του 24ώρου. Τα ηχητικά σήματα φυσικά επηρεάζουν πολλά τμήματα του εγκεφάλου, αλλά κάθε περιοχή αντιδρά διαφορετικά, ανάλογα με το πώς ο εγκέφαλος δύναται να κατηγοριοποιείσει το ακουστικό σήμα.
Η μουσική ειδικότερα εκμεταλλεύεται πλήρως αυτή τη διαδικασία δημιουργώντας μια μεγάλη ποικιλία ψυχικών, συναισθηματικών και σωματικών αντιδράσεων, που ως φυσικό διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως και από την ένταση και το είδος της.
Η μουσική είναι ταυτόχρονα ένας απλός ήχος και μια πολύπλοκη συνένωση διαφορετικών ήχων. Ωστόσο, υπο ιδανικές συνθήκες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σε θέση να λάβει αυτό το σήμα και στη συνέχεια να διαχωρίσει τα μεμονωμένα όργανα και φωνητικά. Μπορεί επίσης να αναγνωρίσει συγκεκριμένες μουσικές συγχορδίες ή νότες, να κατανοήσει πολλά σετ στίχων και να αντιδράσει πιθανώς και σωματικά στο ρυθμό, όλα αυτά βέβαια ταυτόχρονα και αλληλοδιάδοχα, ίσως και ανεπαίσθητα.
Αυτά τα επίπεδα πολυπλοκότητας λαμβάνονται υπ’ όψη στην τέχνη της δημιουργίας της μουσικής και στο πώς τα τραγούδια συνθέτονται και διασκευάζονται ώστε να δημιουργούν συναισθήματα και ευχαρίστηση. Αλλά ίσως και δυσαρέσκεια, ώς αυτόματη ανταπόκριση σε κακή επίδοση μουσικού προγράμματος και ποιότητα αναπαραγωγής.
Σε επιστημονική ανάλυση οι παρακάτω ανθρώπινες περιοχές λαμβάνουν μείζονα ρόλο στην μουσική ακρόαση:
Κροταφικός λοβός. Εξυπηρετεί διάφορους ρόλους, και ένας από αυτούς είναι η κατανόηση της γλώσσας. Αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στο πώς ακούμε και αντιδρούμε στον κόσμο γύρω μας, ιδιαίτερα όσον αφορά τη συζήτηση. Ως γλωσσικό κέντρο του εγκεφάλου μας, ο κροταφικός λοβός μας επιτρέπει να κατανοούμε τους στίχους των τραγουδιών. Ο κροταφικός λοβός εμπλέκεται συνεχώς όταν ακούμε μουσική ακόμη και αν τα τραγούδια δεν έχουν στίχους. Ο κροταφικός λοβός λειτουργεί ως το κέντρο επεξεργασίας της μουσικής, αλλά δύο από τις υποπεριοχές του μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε περαιτέρω αυτό που ακούμε. Η περιοχή αυτή είναι το μέρος του εγκεφάλου που αναλύει και κατανοεί αυτά που ακούμε, μετατρέποντας τα λόγια ενός τραγουδιού σε συγκεκριμένες φράσεις και ιστορίες.
Αμυγδαλή. Βρίσκεται εντός του κροταφικού λοβού και είναι ο συναισθηματικός πίνακας διανομής του εγκεφάλου, που διαχειρίζεται τόσο αρνητικά συναισθήματα (φόβο ή δυσαρέσκεια) όσο και θετικά συναισθήματα (ενθουσιασμό ή ηρεμία). Η αμυγδαλή συνδέεται με το ένστικτο «πάλης ή φυγής» του εγκεφάλου. είναι το μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τους ήχους και καθορίζει τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις σε αυτούς. Οπότε η σύνδεση της αμυγδαλής με τη μουσική είναι προφανής.
Μετωπιαίος λοβός. Είναι το τμήμα όπου παράγουμε την σκέψη, τον προγραμματισμό και τη συλλογιστική μας. Ενώ οι νευρολόγοι δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πλήρως πώς η μουσική επηρεάζει τον μετωπιαίο λοβό, γνωρίζουμε ότι τα ενδιαφέροντα και οι απόψεις μας για τη μουσική και συγκεκριμένα οι προτιμήσεις μας σε είδη και τραγούδια, πηγάζουν από τη άμεση δραστηριότητα του μετωπιαίου λοβού.
Παρεγκεφαλίτιδα. Ένα φυσιολογικό υποπροϊόν της μουσικής είναι η κίνηση, και συνδέεται άμεσα με την παρεγκεφαλίδα. Οπότε είναι το μέρος του εγκεφάλου που ενεργοποιεί και συντονίζει την κίνηση σε απόκριση ή σε χρόνο με την μουσική. Το παίξιμο οργάνων επίσης βασίζεται εξ ολοκλήρου σε αυτό το μέρος του εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, αυτές οι λειτουργικές αλλαγές δεν περιορίζονται στην αναπαραγωγή μουσικής η στην ακρόαση μουσικής και προχωρούν και σε φαντασιαστικό περιεχόμενο Η παρεγκεφαλίδα διαχειρίζεται επίσης τη μυϊκή μνήμη. Ενώ οι γνωστικές ικανότητες και η μακροπρόθεσμη μνήμη ενός ατόμου μπορεί να εξασθενίσουν με την πάροδο του χρόνου, η παρεγκεφαλίδα σαν ένα ξεχωριστό μέρος του, ανταποκρίνεται στην πάροδο των ετών διαφορετικά.
Ιππόκαμπος. Ως κέντρο μνήμης του εγκεφάλου, είναι ο βασικός υπεύθυνος για την αποθήκευση πληροφοριών. Ρυθμίζει επίσης τις συναισθηματικές αντιδράσεις σε ορισμένα πράγματα, τα οποία μπορεί να συνδέονται με αναμνήσεις που σχετίζονται με παρόμοια ερεθίσματα. Πολλές επιστημονικές μελέτες στον ιππόκαμπο έχουν δείξει μια άμεση εξάρτηση μνήμης ακρόασης μουσικού περιεχομένου, βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης μνήμης (για αυτό ομιλούμε και για τον σημαντικό ρόλο της μουσικής παιδείας. Η επαναλαμβανόμενη φύση της μουσικής, ενεργοποιεί τη βραχυπρόθεσμη μνήμη ενώ ταυτόχρονα χτίζει μακροπρόθεσμες αναμνήσεις.
Αρα λοιπόν η ψυχολογία της ακουστικής και της μουσικής (κατ’ επέκταση), βασίζεται πραγματικά στην διαδικασία επεξεργασίας της υπο του ανθρωπίνου εγκεφάλου. Δηλαδή από τον άμεσο και έμμεσο επηρεασμό των μερών του από αυτές και φυσικά μέσω όλης αυτής της πολυσύνθετης διαδικασίας να δώσει στον ακροατή την ευχαρίστηση και το πλήθος του ρεαλισμού της γλαφυρότητας και όλων των ηχοχρωμάτων της «πραγματικής ακρόασης» .
Φυσικά όσο ποιοτικότερη και πιστότερη προς το πρότυπο τόσο μεγαλύτερη και η απόλαυση. .
Για πολλούς ανθρώπους, η ακρόαση μουσικής παρέχει έναν ιδανικό τρόπο διαχείρισης του άγχους, της μοναξιάς και της επικείμενης κατάθλιψης.
Έτσι, η «σωστή» μουσική και ή επίσης σωστή ακρόαση έχει τη δύναμη να βελτιώσει κατά πολύ τη «ψυχική υγεία» ενός ατόμου.

Πηγή : Vintage Hi-Fi Radio Πικάπ Ενισχυτές Συλλεκτικά & High-End Stereo Equipment | Facebook