Η τραγωδία γεννιέται, όταν αρχίζει κανείς να κοιτά το μύθο με τα μάτια του πολίτη.
WALTER NESTLE

Η σύγχρονη παγκόσμια πολιτική πραγματικότητα και η άρρηκτη σύνδεση της με το διαχρονικό αρχαίο δράμα, αποτέλεσαν το επίκεντρο της 54ης συζήτησης των Διαλόγων του ΙΣΝ, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου στην ταράτσα του ΕΜΣΤ (Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης). Κοινό και ομιλητές επιχείρησαν να αναζητήσουν πολιτικές αξίες, όπως διατυπώνονται στα αρχαία θεατρικά κείμενα, και να αναδείξουν τη διάσταση τους στη σημερινή εποχή της οξείας πόλωσης. Μέσα από μια ανοιχτή συζήτηση και τις ερωτήσεις του κοινού, οι Διάλογοι αναζήτησαν τον τρόπο με τον οποίο τα αρχαία θεατρικά κείμενα συνδέονται με τη δημόσια ζωή, με άξονα την αντοχή τους στο χρόνο και τις πολιτικοκοινωνικές αλλαγές.

Στη συζήτηση των Διαλόγων συμμετείχε η Ειρήνη Μουντράκη, Θεατρολόγος, Υπεύθυνη Δραματολογίου, Βιβλιοθήκης, Αρχείου & Διεθνών Σχέσεων Εθνικού Θεάτρου και ο Επίτιμος και Ομότιμος Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Βάλτερ Πούχνερ.

«Κακώς θεωρούμε τη δημοκρατία κεκτημένη. Η δημοκρατία είναι κάτι που εξαφανίστηκε μία φορά στην παγκόσμια ιστορία από τον 4ο μέχρι τον 18ο αιώνα και είναι πολύ εύκολο να εξαφανιστεί ξανά. Όπως λέει μία Καναδό-Αμερικανή σκηνοθέτης, σύγχρονη μας, η Stella Taylor, “η δημοκρατία δεν υπάρχει αλλά όταν χαθεί θα μας λείψει”. Είναι λοιπόν κάτι το οποίο μπορεί να τρίζει, μπορεί να το αμφισβητούμε αλλά με έναν τρόπο υπάρχει ακόμα εδώ και θα μπορούσαμε ίσως, δεν ξέρω και αν θα μπορούσαμε, να το περιφρουρήσουμε», ανέφερε η Ειρήνη Μουντράκη. Σχετικά με τον ρόλο της κωμωδίας, σημείωσε πως «η κωμωδία είναι το κατεξοχήν πολιτικό θέατρο, δηλαδή ήταν ο τρόπος για να ελεγχθεί αυτό που κάνουν οι πολιτικοί στην Αθήνα και για αυτό ήταν και πολύ δεικτική, δηλαδή πολύ καυστική και είχαν και το δικαίωμα της παρρησίας και του ονομαστί κωμωδείν οι ποιητές για να μπορούν να κρίνουν από σκηνής αυτό που συμβαίνει. Και εξού και η αμηχανία μας τώρα όταν πάμε να κάνουμε κωμωδία 25 αιώνες μετά, που είναι όλο πολιτικά γεγονότα, όλο πρόσωπα της εποχής. Δείχνει όμως αυτή τη δυνατότητα της τέχνης να ελέγχει από σκηνής την πολιτική ζωή».

Αναφερόμενος στην αξία του Διαλόγου, ο Βάλτερ Πούχνερ ανέφερε πως «στην εκκλησία του Δήμου, ας πούμε, ένας ρήτορας εξέθετε την άποψή του, μετά ένας άλλος, κλπ και γινόταν η ψηφοφορία. Όταν μιλάμε σήμερα για διάλογο εννοούμε κάτι άλλο, να καθίσουμε μαζί, να καταλάβει ο ένας τον άλλον, αλλά αυτό γίνεται και στο Facebook. Λείπει όμως το σώμα και ο διάλογος δεν είναι μόνο ο λόγος. Είναι το σώμα ολόκληρο, είναι πώς τα λέω. Αυτό δεν μπορώ να το γράψω. Η έκφραση του προσώπου μου, τα μάτια μου… Μπορεί να πω κάτι και να σου κλείνω το μάτι και καταλαβαίνεις ότι εννοώ κάτι άλλο. Χάνονται ολόκληροι κόσμοι εκφραστικότητας κατά αυτόν τον τρόπο». Σχετικά με την αρχαία τραγωδία, δήλωσε πως: «η αρχαία τραγωδία είχε έναν μηχανισμό που ξεκινάει από την Ύβρη, δηλαδή κάποιος άνθρωπος, θνητός, ξεπερνάει τους νόμους των Θεών και τιμωρείται για αυτό. Και σήμερα είμαστε σε μια παράλληλη κατάσταση ότι παραβαίνουμε τους νόμους της φύσης, τα απόλυτα δεδομένα. Και με την φύση δεν μπορείς να διαπραγματευτείς, να της πεις «Εγώ τούτο», είναι αυτό που είναι. Και είμαστε και εμείς φύση. Δηλαδή παραβιάζουμε τον οργανισμό μας και αυτό το κάνει ο εγκέφαλος. Μα έχεις σκεφτεί ποια σειρά τυχαίων συμπτώσεων δημιούργησε αυτόν τον πλανήτη, όπου μπορεί να δημιουργηθεί ζωή και ένας εγκέφαλος που μπορεί να τα σκεφτεί και όλα αυτά;».

Η συζήτηση με τίτλο «Σύγχρονες πολιτικές αξίες και αρχαίο δράμα» αποτέλεσε το εφαλτήριο για μια σειρά συζητήσεων των Διαλόγων του ΙΣΝ με θέμα τις πολιτικές αξίες και σταθερές, που παρόλο που διακυβεύονται ή αμφισβητούνται συχνά στην εποχή μας, αποτελούν ιδεατό και ταυτόχρονα σημείο αναφοράς για τη δημοκρατία και την κοινωνία διεθνώς. Περισσότερες πληροφορίες θα είναι σύντομα διαθέσιμες στην ιστοσελίδα των Διαλόγων.

Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι καθώς οι Διάλογοι Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν στην όμορφη ταράτσα του ΕΜΣΤ, το οποίο ολοκληρώθηκε με δωρεά 3.000.000 ευρώ από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), τον Ιούλιο του 2018, τηρώντας, φυσικά, όλους τους κανονισμούς και προδιαγραφές μίσθωσης χώρων του Μουσείου προς τρίτους.

Τους Διαλόγους επιμελείται και συντονίζει η Άννα-Κύνθια Μπουσδούκου και υλοποιούνται με τη δημοσιογραφική επιμέλεια του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD (incubator for Media Education and Development)

* Οι απόψεις των συμμετεχόντων στις εκδηλώσεις Διάλογοι, είτε αυτοί συμμετέχουν ως εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και οργανισμών είτε αυτοπροσώπως, εκφέρονται ελεύθερα, χωρίς πρότερη παρέμβαση ή υπόδειξη, εκφράζοντας την προσωπική γνώμη των συνομιλητών, κάθε φορά, αλλά όχι απαραίτητα τις θέσεις και τις απόψεις είτε του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος είτε του iMEdD.