Στην προκυμαία του Πειραιά, ένας γερανός ετοιμάζεται να σηκώσει γιγάντια πάνελ αλουμινίου στο κέλυφος ενός πύργου 22 ορόφων. Σε μια εξωτερική βεράντα, οι εργάτες ρίχνουν μπετόν σε ήπια κλίση προκειμένου να κατευθύνουν το νερό της βροχής σε υπόγειες δεξαμενές. Στο εσωτερικό, δύο άνδρες με σκληρά καπέλα τοποθετούν λωρίδες από ατσάλινο «μαλλί» σε εσωτερικό τοίχο ως μόνωση.

Η ανακαίνιση κόστους 100 εκατομμυρίων ευρώ στοχεύει να μετατρέψει τον ογκώδη Πύργο του Πειραιά, ο οποίος κυριαρχεί στον κορυφογραμμή της πόλης από τη δεκαετία του 1970, στο πιο πράσινο κτίριο της Ελλάδας. Η πρόσοψη θα καλυφθεί με πτερύγια που εκτρέπουν την ηλιακή ενέργεια, τα θερμικά παράθυρα είναι κατασκευασμένα από ανακυκλωμένο γυαλί, κάθε θέση στάθμευσης στο υπόγειο έχει σημείο φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ενώ αισθητήρες θα μετρούν το μικροκλίμα προκειμένου να βοηθούν στη διατήρηση των χώρων πρασίνου.

«Το λιμάνι ήταν μια άσχημη βιομηχανική περιοχή, ερειπωμένη και νεκρή», δηλώνει η Όλγα Ίτσιου, Τεχνική Διευθύντρια της Dimand, εταιρείας ανάπτυξης του πύργου. «Η ανακαίνισή μας θα επαναφέρει τη ζωή στη γειτονιά».

Το έργο, 8 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, είναι μια από τις κορυφαίες ανακατασκευές της Ευρώπης, συμβατή με εκείνο που η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλεί «Κύμα Ανακαίνισης». Η πρωτοβουλία, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2020, στοχεύει στην απανθρακοποίηση 35 εκατομμυρίων κατοικιών, πολυκατοικιών, γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων και άλλων κτιρίων έως το 2030, με συνολικό κόστος 2,75 τρισ. ευρώ.

Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κτίρια είναι ηλικίας άνω των δύο δεκαετιών και ενεργειακά σπάταλα – συμβάλλοντας στο να γίνει ο κλάδος ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στην περιοχή, αντιπροσωπεύοντας το 36% των συνολικών εκπομπών ρύπων.

Σταγόνα

Μέχρι στιγμής, ωστόσο, το Κύμα Ανακαίνισης μοιάζει περισσότερο με σταγόνα στον ωκεανό. Μόλις το 1% των κτιρίων της Ευρώπης ανακαινίζεται κάθε χρόνο, ποσοστό που η ΕΕ επιδιώκει να διπλασιάσει. Και βαθιές ανακαινίσεις – με στόχο τη μείωση της χρήσης ενέργειας τουλάχιστον κατά 60% με βελτιωμένη μόνωση, σύγχρονα παράθυρα και αντλίες θερμότητας ως αντικατάσταση των λεβήτων αερίου- γίνονται μόνο στο 0,2% των κτιρίων ετησίως. Με αυτόν τον ρυθμό, θα είναι σχεδόν αδύνατο για την Ευρώπη να πετύχει τον στόχο της για καθαρά μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Εάν δεν επιτευχθεί ρυθμός βαθιάς ανακαίνισης 2,5% ετησίως έως το 2030 και δεν διατηρηθεί σταθερός για δύο δεκαετίες, η Ευρώπη θα έχει αποτύχει.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εκπομπές από κτίρια και κατασκευές ανήλθαν σε νέο υψηλό το 2021, αφήνοντας τον κλάδο εκτός τροχιάς στην προσπάθεια απαλλαγής από τις εκπομπές ρύπων. Τα σχέδια της Ευρώπης παρακολουθούνται στενά επειδή είναι μια από τις λίγες περιοχές όπου οι υψηλές φιλοδοξίες υποστηρίζονται με νομοθετικό πλαίσιο, πραγματικούς στόχους και νέα χρηματοδότηση.

Τον Οκτώβριο, οι ευρωπαϊκές αρχές συμφώνησαν σε αυστηρότερους κανόνες για την ενεργειακή απόδοση, ζητώντας από το 2030 όλα τα νέα κτίρια να έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων. Για τις υφιστάμενες δομές, τα μέλη της ΕΕ στοχεύουν να επιτύχουν μηδενικές εκπομπές έως το 2050.

Στην Ελλάδα, όπου οι ανακαινίσεις σταμάτησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους 2009-2018, 4,1 δισ. ευρώ από τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν διατεθεί για πιο «πράσινες» κατασκευές. Η Αλεξάνδρα Σδούκου, γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων, σημειώνει ότι η χώρα σκοπεύει να μειώσει τη χρήση ενέργειας στα κτίρια κατά 38% έως το 2030 (έναντι ευρωπαϊκού στόχου για 32%). Θα απαιτηθεί έτσι η ανακαίνιση 60.000 κατασκευών -περίπου το 15% του οικιστικού αποθέματος- κάθε χρόνο. «Τα περισσότερα κτίριά μας έχουν χτιστεί πριν το 1980», σημειώνει. «Αν θέλουμε πραγματικά να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε».

Κόμβος

Ο Πύργος του Πειραιά είναι το πιο φιλόδοξο project στη χώρα. Αν και ο ουρανοξύστης ολοκληρώθηκε το 1972, το μόνο τμήμα του που χρησιμοποιήθηκε ήταν οι πρώτοι όροφοι, καθώς η περιοχή δεν αναπτύχθηκε όσο γρήγορα αναμενόταν. Το 2020, η Dimand και οι συνεργάτες της κέρδισαν σύμβαση για την ανάπλαση του πύργου, στο πλαίσιο προσπάθειας αναβίωσης της προκυμαίας του Πειραιά.

Το έργο έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί σε περίπου έναν χρόνο και η Dimand στοχεύει να το καταστήσει την πρώτη δομή με πιστοποίηση LEED της χώρας- μια αμερικανική αξιολόγηση που απονέμεται μόνο σε κτίρια που είναι υπεραποδοτικά και ακολουθούν δρακόντειους κανόνες εξοικονόμησης νερού, χρήσης του φωτός της ημέρας, μεταφοράς και ανακύκλωσης δομικών υλικών.

Το σχέδιο, από την ελληνοαμερικανική αρχιτεκτονική εταιρεία PILA Studio, περιλαμβάνει 1.576 κάθετα πτερύγια -φύλλα μετάλλου ύψους περίπου 3 μέτρων που προεξέχουν της πρόσοψης- τα οποία η Dimand τονίζει ότι θα μειώνουν την ηλιακή πρόσληψη και θα συμβάλλουν στη μείωση του κόστους κλιματισμού κατά 20%.

Οι κάτω όροφοι του κτιρίου σχηματίζουν ένα «βάθρο» για τον πύργο καλυπτόμενο από πράσινο και συνοδευόμενο από έναν δημόσιο κήπο, γεμάτο με φυτά θυμαριού, δεντρολίβανου και ρίγανης. Οποιαδήποτε βροχή πέφτει εκεί θα οδηγείται σε έξι δεξαμενές συλλογής στο υπόγειο.

Στις πρώτες ημέρες του έργου, υπήρχαν τα τυπικά προβλήματα πολλών ανακαινίσεων. Τμήματα του σχεδίου που έλειπαν έπρεπε να δημιουργηθούν εκ νέου. Ο αμίαντος στο υπόγειο έπρεπε να αφαιρεθεί, ενώ η εσωτερική δομή έπρεπε να ενισχυθεί, μετά από δεκαετίες παραμέλησης που έδωσαν στο κτίριο το παρατσούκλι του «Κοιμώμενου Γίγαντα».

Ο Γιώργος Μαλτέζος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, που έχει επενδύσει 9 εκατ. ευρώ στο έργο, αναφέρει ότι η ανακαίνιση προσφέρει την ευκαιρία να αφυπνιστεί ο πύργος μετά από μισό αιώνα, προσελκύοντας νέα καταστήματα, εστιατόρια και επιχειρήσεις στην περιοχή. «Ο Πειραιάς έχει γίνει τελευταία κόμβος υποδομών», λέει. Η ανοικοδόμηση του ουρανοξύστη «θα έχει πολλαπλασιαστική επίδραση».

• Πηγή: capital.gr