Του Ηλία Π. Παπαγεωργιάδη
Έχεις συνειδητοποιήσει ποτέ σου πως αν κάποιος στον ιδιωτικό τομέα δουλέψει 100% νόμιμα, τις πιο πολλές φορές χάνει λεφτά και ότι τουλάχιστον 8 στους 10 σήμερα στην Ελλάδα «είναι μέσα με τα τσαρούχια» και δεν το ξέρουν / δεν το αποδέχονται; Αν δεν το έχεις σκεφτεί, το κείμενο αυτό είναι για σένα (εκτός και αν ασχολείσαι με τον τουρισμό ή τα ακίνητα).
Εκατοντάδες δόσεις, άπειρα χρέη και ακόμη περισσότερες «πατέντες»
Εν έτει 2023 περίπου 2 στους 3 Έλληνες του ιδιωτικού τομέα χρωστάνε στο δημόσιο, σε φόρο εισοδήματος, ασφαλιστικές εισφορές κλπ. Οι περισσότεροι εξ’ αυτών έχουν ρυθμισμένα τα χρέη αυτά σε 120 – 240 – 1.200 δόσεις, όντες μπλοκαρισμένοι σε βάθος χρόνου. Την ίδια ώρα εκατομμύρια Ελλήνων έχουν χρέη και στις τράπεζες, ρυθμισμένα ή μη. Ακόμη η μεγάλη πλειοψηφία των υπολοίπων που ασχολούνται με το επιχειρείν έχουν τεράστια χρέη προς τους προμηθευτές τους, που τα μετακυλίουν με επιταγές.
Τέλος κάποιοι «λεβέντες» δουλεύουν με την πατέντα του «αγορασμένου ΑΦΜ από μετανάστες», στήνοντας δουλειές που έχουν διάρκεια ζωής 6 – 24 μηνών και μετά αγοράζουν άλλο, αφήνοντας χρέη στο προηγούμενο. Επίσημη μελέτη δεν υπάρχει, όμως υπολογίζω πως όλοι οι παραπάνω αθροίζουν περίπου το 80% των Ελλήνων του ιδιωτικού τομέα (είπαμε, εξαιρούνται οι ασχολούμενοι με τουρισμό και ακίνητα). Συχνά οι δημοσιογράφοι παρουσιάζουν στοιχεία για το θέμα, όμως επειδή οι περισσότεροι δεν ξέρουν τι σημαίνει στην πράξη το επιχειρείν μένουν στις διαπιστώσεις. Η ουσία όμως είναι άλλη: Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί οι Έλληνες του ιδιωτικού τομέα είναι χρεωμένοι και διαλυμένοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία; Πάμε να το δούμε μαζί…
Φορολογία και ασφαλιστικές εισφορές: Λίγοι ξέρουν ακριβώς τα κόστη τους
Στην Ελλάδα λίγοι είναι οι επιχειρούντες που ξέρουν ακριβώς τα κόστη τους όταν μιλάμε για τη φορολογία και τις ασφαλιστικές εισφορές. Αν ρωτήσετε έναν λογιστή, θα σας πει ότι στην καλύτερη περίπτωση μία μειοψηφία ξέρει τα ποσοστά. Στην ουσία όμως η πλήρης εικόνα περιλαμβάνει:
Τη φορολογία
Τις ασφαλιστικές εισφορές
Τις υπόλοιπες επιβαρύνσεις (ΓΕΜΗ, χαρτόσημα, παράβολα, τέλη επιτηδεύματος κλπ)
Τα έξοδα της εταιρείας που «δεν περνάνε» και καταλήγουν να είναι συμπληρωματική φορολογία (ή σε μελλοντικό έλεγχο μετατρέπονται σε απρόσμενη πληγή)
Σε περίπτωση επιστροφής ΦΠΑ / καθυστέρησης πληρωμής χρημάτων από το δημόσιο, έχουμε το χρηματοοικονομικό κόστος για το διάστημα που αργούν να έρθουν τα χρήματα.
Σε περίπτωση «ελέγχου για κλείσιμο 5ετίας» συχνά τα ποσά που προκύπτουν είναι μεγάλα και μη προϋπολογισμένα.
Τις εργατοώρες για να μελετήσει κάποιος όλα τα παραπάνω, να συνομιλήσει με τον λογιστή του και να επιλύσει όλα τα ζητήματα που προκύπτουν + τις εργατοώρες που κοστίζουν οι πάσης φύσεως «αρτηριοσκληρωτικές» διαδικασίες.
ΥΓ. Ο ΦΠΑ (και όχι «το» ΦΠΑ, μιας και είναι Φόρος Προστιθέμενης Αξίας) δεν είναι φόρος, μιας και θεωρητικά τον εισπράττουμε από τον πελάτη και τον καταβάλλουμε στο κράτος. Το πώς καταλήγει να είναι έξοδο μη προϋπολογισμένο από πολλούς είναι άλλου είδους κουβέντα…
Ερμηνεία νόμων, καθυστερήσεις στις δικαστικές αποφάσεις και πάσης φύσεως «μη φορολογικά» προβλήματα
Σπάνια θα βρει κάποιος έναν άνθρωπο με δικιά του δουλειά που δεν έχει ταλαιπωρηθεί σε δημόσιες υπηρεσίες, που δεν έχει μπλέξει κατά καιρούς σε παράξενες καταστάσεις, που δεν έχει μπλοκαριστεί από μη έκδοση εγκυκλίων κλπ, από «διαφορετική ερμηνεία του νόμου» κλπ. Αν μιλάμε για δικαστικές διενέξεις, με την Εφορία, με έναν κακοπληρωτή ή οποιονδήποτε άλλο, ο χρόνος που απαιτείται για να τελεσιδικήσει μία απόφαση ουσιαστικά σε διαλύει.
Ελάχιστοι συνειδητοποιούν ότι οι κρατικές «αγκυλώσεις» κοστίζουν πολύ ακριβά.
Δύσκολη τραπεζική χρηματοδότηση
Ακόμη και όταν οι τράπεζες στην Ελλάδα μοίραζαν στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια σε όποιον περνούσε από τη γειτονιά, ήταν και τότε πιο «δύσκολες» στο να υποστηρίξουν την επιχειρηματικότητα με δανεισμό. Αυτό όμως δεν είναι μόνο δικό τους ζήτημα. Ναι μεν οι τράπεζες στην Ελλάδα εφάρμοσαν τις οδηγίες για τη χορήγηση δανείων, έκαναν και τα λάθη τους, δέχτηκαν και πολιτικές παρεμβάσεις στο παρελθόν κλπ, όμως και εμείς οι πολίτες έχουμε σοβαρότατες ευθύνες.
Η μεγάλη πλειοψηφία δεν θέλει για κανένα λόγο να μάθει να δουλεύει «όπως η τράπεζα καταλαβαίνει». Οι περισσότεροι έχουν κάποια πράγματα στο μυαλό τους, τα λένε προφορικά και δεν μπορούν / θέλουν να τα γράψουν, ζητώντας απλώς από τον λογιστή τους να παρέμβει. Αυτό συμβαίνει επειδή στην Ελλάδα έχουμε…
Έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων για την επιχειρηματικότητα
Στα σχολεία η αριστερά έχει επιβάλλει όχι μόνο να μη μαθαίνει το παιδί βασικούς κανόνες επιχειρηματικότητας που θα το βοηθήσουν στη ζωή του (έσοδα, έξοδα, στοκ, επιχειρηματικό σχέδιο, ρίσκο και απόδοση), αλλά και έχει δαιμονοποιήσει όποιον εμπορεύεται ή παράγει κάτι. Όχι τυχαία, στις σχολικές γιορτές μόνο για κακούς εμπόρους ακούμε να λένε τα παιδιά μας. Το να συνδέσουμε στην πράξη την πανεπιστημιακή μας εκπαίδευση με τον ιδιωτικό τομέα είναι κατάρα για την πλειοψηφία και οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα…
Ο μέσος Έλληνας του ιδιωτικού τομέα δεν μπορεί να φτιάξει ένα επιχειρηματικό σχέδιο 2 σελίδων = δεν έχει οργανώσει ποτέ τις σκέψεις του, δεν έχει μελετήσει ποτέ την αγορά, ούτε ασχολήθηκε με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του, ενώ αυτονόητα και ποτέ του δεν μπήκε στον κόπο να αναζητήσει τρόπους να διαφοροποιηθεί από τον ανταγωνισμό. Για αυτό απλά αντιγράφει τους άλλους, νομίζει ότι οι δουλειές είναι κάτι απλό, σπάει τα μούτρα του και μετά «τρέχει πίσω από τα προβλήματα».
Αν ρωτήσεις κάποιον έμπορο «πόσο στοκ χρειάζεσαι για να παράξεις τον τζίρο που θέλεις;» είναι ζήτημα αν δύο στους δέκα ξέρουν να σου απαντήσουν, ενώ ακόμη λιγότεροι στη βιομηχανία ξέρουν πως είναι ολόκληρη τέχνη να έχεις τα σωστά αποθέματα πρώτων υλών, ούτε πολλά, ούτε λίγα. Όχι τυχαία, αυτοί είναι και οι πρώτοι που θέτουν υποψηφιότητα επιτυχίας.
Η πρώτη «λύση» στα προβλήματα: Μεταχρονολογημένες επιταγές
Όταν λοιπόν κάποιος έχει κενά στον τρόπο σκέψης του και ταυτόχρονα έχει απέναντί του ένα κράτος έτοιμο να τον υπερφορολογήσει και να του κάνει τη ζωή δύσκολη, γρήγορα ξεμένει από λεφτά. Ποια είναι η πρώτη λύση; Οι μεταχρονολογημένες επιταγές. Όπως και να τις χρησιμοποιήσει, υποθηκεύει το μέλλον και τα κέρδη του.
Α. Αν τις πάει στην τράπεζα, θα πληρώσει ένα σοβαρό ποσό ως αμοιβή και τόκους, πουλώντας με μικρότερο κέρδος. (Αν μάλιστα τις πάει απλά για να πάρει ένα σύντομο δάνειο και εμπλακεί στην ιστορία των «επιταγών που γυρνάνε και ποτέ δεν πληρώνονται», αργά ή γρήγορα κάποιος στην αλυσίδα θα «στραβοπατήσει» και θα τρέχουν όλοι οι υπόλοιποι.
Β. Αν με αυτές πληρώνει τους προμηθευτές του, θα πάρει πιο ακριβές τιμές από αυτές που θα είχε με πληρωμή μετρητοίς, πάλι μειώνοντας τα κέρδη του.
Η δεύτερη λύση: Τραπεζικός δανεισμός όταν ουσιαστικά μας καταστρέφει (δες εδώ τη σχετική ανάλυση)
Οι κακές επιλογές μετά το λάθος
Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι περισσότερες δουλειές στην Ελλάδα καταλήγουν σε αδιέξοδο. Όταν δεν ξέρεις τα βασικά του επιχειρείν (και ούτε και σε νοιάζει να τα μάθεις), όταν νομίζεις πως θα δουλέψεις με πετσοκομμένα περιθώρια κέρδους και όταν έρθεις αντιμέτωπος με το κράτος, τη φορολογία και τις λοιπές δυσκολίες που σου επιφυλάσσει, τότε τα χρήματά σου θα τελειώσουν γρήγορα. Τι κάνουν οι περισσότεροι σε αυτή την περίπτωση;
1. Επενδύουν και άλλα λεφτά, για να στηρίξουν τη δουλειά, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη μετρητών, αλλά η αδυναμία κερδοφορίας με τον τρόπο που δουλεύουν. («Throwing good money on badmoney» το λέμε αυτό στην Κατερίνη, δηλαδή το να πετάς νέα ποσά χρημάτων πάνω από τα παλιά που ήδη χάθηκαν).
2. Παίρνουν δάνεια, υποθηκεύουν και την «υγιή» τους περιουσία, «για να το παλέψουν».
3. Φορτώνουν ακόμη περισσότερες επιταγές, «κλωτσώντας το τενεκεδάκι» παρακάτω και κάνοντας ακόμη πιο δύσκολη την εξυγίανση και το κλείσιμο της επιχείρησης
4. Αρχίζουν τις «ομορφιές», τις «τόγκες» και τα «δαγκώματα» σε προμηθευτές, υπαλλήλους, συνεργάτες και πελάτες.
5. Αφήνουν πίσω υποχρεώσεις απέναντι στο δημόσιο και τις τράπεζες.
… και ρωτάω εγώ: Γιατί δεν σκέφτονται ότι απλά πρέπει να σταματήσουν να χάνουν λεφτά; Γιατί αφήνουν το πρόβλημα να φτάσει «στο αμήν» και να διαλυθούν οι ίδιοι οικονομικά (και συχνά οικογενειακά, κοινωνικά, ψυχολογικά κλπ); Από εγωισμό; Από άγνοια; Από την ελπίδα; Από τη σκέψη του «και τι άλλο να κάνω;»
Πανηγυρίζουν όταν η εκάστοτε κυβέρνηση ανακοινώσει ακόμη μία ρύθμιση ή παράταση. Όμως που ακριβώς τους βοηθά το να συνεχίσουν να συσσωρεύουν χρέη και να τα ρυθμίζουν σε πολλές δόσεις (δημιουργώντας και ένα ευρύτερο «τοξικό» επιχειρηματικό περιβάλλον);
Αν σήμερα σταματούσες και τραβούσες μία γραμμή, θα χρώσταγες ή θα είχες να παίρνεις;
Ποια είναι η καθαρή σου θέση;
Ρώτησε τους λογιστές που γνωρίζεις. Θα σου πουν ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα σήμερα χάνει λεφτά αν λειτουργήσει σωστά. Μπορεί και η δικιά σου να είναι μία από αυτές. Αν θέλεις, κάνε το τεστ, εύκολο είναι. Τράβα μία γραμμή τώρα, στο μέσο της χρονιάς ή όποτε νομίζεις εσύ και υπολόγισε τα λεφτά που έχεις, εκτίμησε ρεαλιστικά το στοκ και τον εξοπλισμό σου, μέτρα όλα όσα έχεις να παίρνεις και όλες τις υποχρεώσεις σου, σε προμηθευτές, δάνεια και άλλα. Θα προκύψει ότι έχεις να παίρνεις λεφτά, πληρώνοντας τα πάντα; Ή ότι χρωστάς; Ποια είναι η καθαρή σου θέση;
Μήπως για κάποιους αυτό είναι απλά αδύνατο;
Σε όλα τα παραπάνω υπάρχει ο αντίλογος: «Ηλία, αν προσπαθήσω να λειτουργήσω 100% νόμιμα, δηλώνοντας τα πάντα και πληρώνοντας όλα στην ώρα τους, δεν υπάρχει περίπτωση να βγάλω ποτέ μου ένα ευρώ για την οικογένειά μου». Σωστά, ισχύει σε πολλές περιπτώσεις. Όχι τυχαία, υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που είτε δουλεύουν στη μαύρη είτε απλά το σύστημα τους πέταξε εκτός αγοράς. Αυτοί κατάλαβαν με τον πιο επώδυνο τρόπο ότι η δουλειά τους δεν έβγαινε όπως πίστευαν.
Επιπλέον πολλοί άλλοι δεν ξέρουν / δεν θέλουν να ξέρουν / έχουν ξεχάσει ότι δεν βγαίνουν και χάνουν λεφτά αν πληρώσουν όλες τους τις υποχρεώσεις. Έχουν μάθει να λειτουργούν αγνοώντας σοβαρό τμήμα των εξόδων τους. Είναι αυτοί που θα τους ακούσεις να λένε ότι «μου έσκασε πρόβλημα από το πουθενά».
Μήπως δεν είναι στραβός ο γυαλός;
Μήπως αρμενίζουμε στραβά;
Έρχομαι λοιπόν και βάζω μερικά ερωτήματα:
Γιατί ο Έλληνας συνήθως τα καταφέρνει επιχειρηματικά σε μεγάλο ποσοστό στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα; (πχ αν έξω πετυχαίνουν 4 στα 10 εγχειρήματα Ελλήνων, εδώ πετυχαίνουν πραγματικά 1 στα 10 ή λιγότερα).
Μήπως το πρόβλημα δεν είναι μόνο η έλλειψη γνώσεων από την οποία υποφέρουν πολλοί, αλλά το ότι ακόμη και οι πιο… γνωστικοί έχουν μεγάλη δυσκολία να τα καταφέρουν σε αυτό το περιβάλλον υψηλής φορολογίας και δεκάδων άλλων γραφειοκρατικών προβλημάτων;
Αν σήμερα μηδενίζαμε τα χρέη όλων και κρατούσαμε τα υπόλοιπα στοιχεία του προβλήματος ίδια, σε 10 – 15 χρόνια θα φτάναμε στο ίδιο σημείο (να χρωστάνε οι περισσότεροι και η πλειοψηφία των επιχειρήσεων να χάνουν λεφτά) ή τότε όλα θα ήταν καλά;
Το πρόβλημά μας είναι να συνεχίζουμε να ρυθμίζουμε οφειλές ή να αλλάξουμε το μοντέλο που τις δημιουργεί;
Αν δεν μπορεί να αλλάξει το μοντέλο (γιατί δεν θέλει η πλειοψηφία), μήπως θα έπρεπε να ψαχτούν περισσότεροι προς τα έξω; Αν αντί να ρίξει κάποιος 200.000 Ευρώ σε ένα εστιατόριο στην Ελλάδα και συχνά σε 5 χρόνια να χρωστάει και άλλα 100.000, μήπως θα είχε νόημα με αυτά τα λεφτά θα ανοίξει το ίδιο εστιατόριο κάπου αλλού στην Ευρώπη και σε 5 χρόνια να έχει πολλές πιθανότητες να αρχίσει να κτίζει μία μικρή περιουσία;
Εσύ έχεις κοιτάξει τον «οικονομικό σου εαυτό» στον «οικονομικό» καθρέφτη;
Έχεις πραγματικά ελέγξει αν η δουλειά σου βγάζει κέρδη μετά (όλων των) φόρων, δουλεύοντας «άσπρα»;
Αν όχι, μήπως θα ήταν χρήσιμο να αρχίσεις να σκέφτεσαι τι μπορείς να αλλάξεις;
Να ξαναδείς από την αρχή τη δουλειά σου με περισσότερη προσοχή;
Να ψάξεις τις λεπτομέρειες που σου διαφεύγουν;
Να επικεντρωθείς σε αυτό που κάνεις καλύτερα και έχει μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους;
Ή και να κλείσεις, κάνοντας κάτι άλλο, για να γλυτώσεις από μία επερχόμενη καταστροφή;
Είναι τόσο κακό τελικά να συνειδητοποιούμε την αλήθεια και να την αντιμετωπίζουμε, πριν πάθουμε κακό και καταστραφούμε;
ΥΓ. Πουθενά παραπάνω δεν αναφέρεται / υπολογίζεται η προσωπική αμοιβή του επαγγελματία – επιχειρηματία. Αν την υπολογίσουμε και αυτή, τότε τα πράγματα θα είναι ακόμη χειρότερα…
ΥΓ.2. Για κάποια από όλα αυτά τα θέματα θα μιλήσουμε και στη μεγάλη εκδήλωση που διοργανώνω τον Νοέμβριο στην Αθήνα: «Ελλάδα 2024, Επιχειρείν, Ακίνητα, Επενδύσεις».
Εσύ τι γνώμη έχεις;
