Αξιότιμοι προσκεκλημένοι
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η σημερινή θεματική συζήτηση διεξάγεται την ημέρα που έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ να εορτάζεται ο κοινοβουλευτισμός, η πεμπτουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μια ιδέα που η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας (ΔΣΟ), ως θεσμός συνεργασίας βουλευτών, προάγει σταθερά σε όλα τα χρόνια του βίου της.
Η ΔΣΟ, όμως, στην ιεράρχηση των πολυεπίπεδων δράσεών της έχει τοποθετήσει στην πρώτη γραμμή και το μείζον ζήτημα της υπεράσπισης των χριστιανικών αξιών στην Ευρώπη.
Πρόκειται για έναν στόχο που είναι συνυφασμένος με την ίδρυση της το 1993. Το πλαίσιο της ενότητας και του συντονισμού των μελών μας αποτέλεσε εξ αρχής η Ορθόδοξη παράδοση που συγκροτούσε το πολιτισμικό υπόβαθρο των κοινωνιών μας.
Αυτή η θρησκευτική διάσταση της συνεργασίας μας ήταν, όμως, ταυτόχρονα συνυφασμένη με την εν γένει ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στόχευε, δηλαδή, στην συμβολή της ορθόδοξης συνιστώσας που εκπροσωπούσε ο βαλκανικός και ανατολικοευρωπαϊκός χώρος στις ευρωπαϊκές διεργασίες. Ομού βεβαίως με την υπόλοιπη χριστιανική Ευρώπη.
Ο στόχος που ετέθη από τους πρωτεργάτες της πρωτοβουλίας της ΔΣΟ πριν από μια τριακονταετία δεν ερχόταν ούτε κατά διάνοια σε αντίθεση με το πλαίσιο λειτουργίας της Ενωμένης Ευρώπης, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στην μεταπολεμική εποχή.
Δηλαδή, τη διαφύλαξη και προαγωγή των ατομικών δικαιωμάτων, των ατομικών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης απερίφραστα της θρησκευτικής ελευθερίας, την εμπέδωση των δημοκρατικών θεσμών, την ελεύθερη πολιτική έκφραση, την ισότητα των πολιτών, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Ποτέ, δηλαδή, δεν υπήρξε η παραμικρή διάσταση μεταξύ της υπεράσπισης και προαγωγής των χριστιανικών και ορθοδόξων αρχών και αξιών με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αξίες, το σύγχρονο ευρωπαϊκό δικαιικό κεκτημένο.
Αντιθέτως, η στόχευση ήταν η εναρμόνιση με αυτό και για τις κοινωνίες που τότε έβγαιναν από τη μακρά δοκιμασία του υπαρκτού σοσιαλισμού και αναζητούσαν τον σύγχρονο ευρωπαϊκό δρόμο της ελευθερίας και του δικαίου.
Αλλά, αυτή η διαδικασία δεν θα μπορούσε να γίνει με όρους “τάμπουλα ράζα”, καθόσον οι παραδόσεις και δη οι θρησκευτικές ήταν ταυτισμένες με την εθνική ταυτότητα αυτών των λαών.
Αλλά ούτε αυτό αποτελούσε μια κάποια ιδιαιτερότητα για τον ανατολικό ορθόδοξο κόσμο. Γιατί και ο δυτικός ευρωπαϊκός κόσμος συνέχιζε να επηρεάζεται από το χριστιανικό του παρελθόν, των δύο χιλιάδων ετών, με τις όποιες εκφράσεις πήρε στο διάβα των αιώνων.
Όλοι, άλλωστε, σε ανατολή και δύση, θεωρούσαμε ως αυτονόητη την διατύπωση του Πωλ Βαλερύ ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται πάνω σε τρεις μεγάλους στιβαρούς πυλώνες: την ελληνική γραμματεία, το ρωμαϊκό δίκαιο και, εννοείται, την χριστιανική παράδοση.
Τι θα ήταν άλλωστε η Ευρώπη χωρίς την ελληνική φιλοσοφία και ποίηση; ή την λεπτομερή καταγραφή και προσήλωση της ρωμαϊκής νομοθεσίας, ιδίως σε ότι αφορά στο αστικό δίκαιο; Και βεβαίως τι θα ήταν η Ευρώπη χωρίς την Αγία Γραφή, τις Οικουμενικές Συνόδους, τα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίες;
Γυρίζουμε πίσω και βλέπουμε συνεχώς αυτό το χριστιανικό αποτύπωμα που εν τέλει διαμόρφωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, πυροδότησε την ευρωπαϊκή σκέψη, οικοδόμησε εντυπωσιακούς ναούς ή δημιούργησε ανεπανάληπτης ωραιότητας εικόνες και έργα τέχνης.
Οι χριστιανικές αξίες ήταν αυτές που επηρέασαν καταλυτικά τον τρόπο αντίληψης του κόσμου για τον ευρωπαίο πολίτη.
Κι όμως, αυτή την αυταπόδεικτη αλήθεια υπάρχουν κάποιοι εντός της ΕΕ οι οποίοι σταθερά την αμφισβητούν. Βλέπουμε επί χρόνια να προσπαθούν να εκτοπίσουν τις χριστιανικές παραδόσεις, τις χριστιανικές αξίες, το χριστιανικό αποτύπωμα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Φθάσαμε στο σημείο να εορτάζουμε Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Να επιβάλλεται στο όνομα της πολιτικής ορθότητας ένας τεχνητός κώδικας ευχών, από τον οποίον διαγράφεται οτιδήποτε αναφέρεται στον χριστιανισμό.
Φαίνεται σαν κάποιοι να επιδιώκουν να βάλουν στην προκρούστεια κλίνη την ευρωπαϊκή ταυτότητα ή να την αντικαταστήσουν με κάποια άλλη, που οι ίδιοι έχουν επιλέξει ότι είναι η αρμόζουσα. Χωρίς βεβαίως να ρωτήσουν τους λαούς της Ευρώπης γι’ αυτό.
Αυτό θεωρούμε ότι είναι μια πολύ δυσάρεστη και επικίνδυνη εξέλιξη. Πρώτον, διότι επιδεικνύεται μια απαξίωση στα πιστεύω εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών σε Δύση και Ανατολή.
Ασφαλώς, είναι πολλοί όσοι δεν είναι χριστιανοί ή είναι άθεοι, αγνωστικιστές ή οτιδήποτε άλλο. Αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία. Η ανεξιθρησκεία στην Ευρώπη είναι κατοχυρωμένη ακριβώς γιατί υπάρχει κράτος δικαίου και ουσιαστική ισότητα και σεβασμός στις ελευθερίες και στα δικαιώματα του κάθε πολίτη.
Όμως, από το σημείο αυτό μέχρι να αποσιωπάται η παράδοση της Ευρώπης και να αγνοείται η πίστη της πλειοψηφίας των πολιτών της υπάρχει μια τεράστια απόσταση.
Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Μα φυσικά η αποξένωση των Ευρωπαίων από το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η ενίσχυση αισθημάτων αποστασιοποίησης από τα ευρωπαϊκά όργανα, ο ευρωσκεπτικισμός.
Και όλα αυτά τη στιγμή που η ΕΕ έχει ταλαιπωρηθεί για διαφόρους λόγους από ανάλογες φυγόκεντρες τάσεις.
Ταυτόχρονα, η αποσιώπηση των χριστιανικών παραδόσεων υπονομεύει και την ενότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών, αφού είναι ακριβώς αυτό το πολιτισμικό θεμέλιο επί του οποίου συγκροτήθηκε η αίσθηση της ενότητας.
Ως ΔΣΟ, λοιπόν, θεωρήσαμε καθήκον μας όλα αυτά να τα επισημάνουμε στα αρμόδια όργανα της ΕΕ και ιδιαίτερα στις διαδικασίες του διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης.
Δυστυχώς, οι προσπάθειές μας δεν βρήκαν την αναμενόμενη ανταπόκριση. Οι φορείς που σχετίζονται με την Εκκλησία ή με την χριστιανική παράδοση δεν εισακούστηκαν. Και τελικά δεν υπήρξε καμία αναφορά στο χριστιανικό παρελθόν της Ευρώπης, στις χριστιανικές της αξίες και παραδόσεις.
Είναι κάτι που προκάλεσε αισθήματα λύπης και απογοήτευση. Όμως, δεν καταθέτουμε τα όπλα. Συνεχίζουμε με επιμονή γιατί πιστεύουμε ότι έχουμε δίκιο.
Και είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι γιατί σε αυτή την προσπάθεια συναντηθήκαμε με πολλούς φίλους από τον ευρωπαϊκό χώρο, με οργανώσεις και θεσμούς της καθολικής εκκλησίας, που είναι σήμερα μαζί μας, όπως και από άλλα δόγματα και ομολογίες. Δημιουργώντας ένα μεγάλο μέτωπο, που δηλώνει παρών στην ανάγκη συμπερίληψης της χριστιανικής διάστασης στο ευρωπαϊκό μέλλον.
Και αυτή η επιτυχία της συνεργασίας που δείχνει και τις προοπτικές της ευρωπαϊκής ενότητας μας γεμίζει ελπίδα και αισιοδοξία.
Σας ευχαριστώ.
