του Ηλία Παπαγεωργιάδη
Οι Ρουμάνοι επέλεξαν για το 2024 να «επιτεθούν φορολογικά» στις μεγάλες εταιρείες και τις πολυεθνικές, ενώ στηρίζουν τους μικρομεσαίους.
Το 2015 το ΑΕΠ της Ρουμανίας ήταν 160 δις Ευρώ και αυτό της Ελλάδας 177 δις. Το 2023 η Ρουμανία θα κλείσει με ΑΕΠ περίπου 324 (!) δις και η Ελλάδα θα πιάσει μάλλον τα 225, έχοντας ξεκολλήσει από τη στασιμότητα της περιόδου 2015 – 2020. Αυτή η τεράστια ανάπτυξη της Ρουμανίας, τα ρεκόρ επενδύσεων και εξαγωγών έκρυψαν για πολλά χρόνια την πολιτική ατελείωτων παροχών που είχαν υιοθετήσει οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, μιας και το δημόσιο χρέος παρέμεινε στο 50% του ΑΕΠ. Το 2023 ήταν όμως η πρώτη χρονιά που η κεντροδεξιά κυβέρνηση με σοσιαλιστή πρωθυπουργό δεν κατάφερε να συνεχίσει τις παροχές και αναγκάστηκε να πάρει μέτρα. Λίγα για το 2023, αρκετά για το 2024. (Με τετραπλές εκλογές την επόμενη χρονιά κανείς δεν περίμενε απολύσεις στο δημόσιο όπως έγινε το 2010…)
Έτσι λοιπόν η Ρουμανία κλήθηκε να επιλέξει ανάμεσα στις μόνιμες προτάσεις των διεθνών οργανισμών για υπερφορολόγηση των μικρών και μεσαίων και την ανεύρεση εσόδων από άλλες πηγές. Τι έκανε τελικά και γιατί αποτελεί είδηση διεθνών διαστάσεων η επιλογή της;
3 δις μείωση κρατικών δαπανών, κατάργηση κρατικών θέσεων που δεν καλύπτονταν
Η πρώτη κίνηση που ανακοινώθηκε ήταν η μείωση των κρατικών δαπανών κατά 3 δις Ευρώ, με σειρά μέτρων προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτή η επιλογή συνοδεύτηκε με την κατάργηση περίπου 200.000 θέσεων που υπήρχαν στο οργανόγραμμα του κράτους αλλά δεν καλύπτονταν, δεσμεύοντας κάθε χρόνο κονδύλια.
Ναι, και οι Ρουμάνοι είχαν «ξεχειλωμένα» οργανογράμματα για να φαίνεται πως «χρειάζονται άπειροι υπάλληλοι», όμως αυτά πλέον τελείωσαν.
Ο συνδυασμός που «εκτόξευσε» τη Ρουμανία: Απλή και χαμηλή φορολόγηση των μικρομεσαίων
Ο συνδυασμός που έδωσε «turbo boost» και βοήθησε τη Ρουμανία να «τρέξει» με σπασμένα φρένα τα χρόνια που πέρασαν ήταν το μείγμα φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος, προσέλκυσης επενδύσεων, Δικαιοσύνης που έκανε τη δουλειά της, πολεοδομικής ευελιξίας και ανάδειξης της μεσαίας τάξης. Πώς πέτυχαν το τελευταίο, σε μία χώρα που ενώ μας έχει περάσει σε πολλά, στη μηχανοργάνωση της Εφορίας είναι πολύ πίσω από την Ελλάδα, την ώρα που η νοοτροπία του λαού είναι ίδια με την Ελληνική;
Επέλεξαν να απλοποήσουν τη φορολογία για τους μικρομεσαίους (με τζίρο παλαιότερα ως 1.000.000 Ευρώ, πλέον ως 500.000 Ευρώ), θεσπίζοντας και αυτοί ελάχιστη φορολόγηση, αλλά με έναν τρόπο που τους απογείωσε:
Η «κανονική» φορολογία στη Ρουμανία είναι 16% επί των κερδών, με όλα τα έξοδα της εταιρείας να «περνάνε» κανονικά, χωρίς προκαταβολές φόρου, τέλη επιτηδεύματος και λοιπά «εξωτικά».
Για τους μικρομεσαίους η κατάσταση έγινε πιο απλή: Έχεις υπάλληλο; Αν όχι, παραμένεις στο 16%. Αν ναι, γίνεσαι «μικροεταιρεία» και φορολογείσαι με φόρο 1% επί των εσόδων, για έσοδα ως 500.000 Ευρώ!
Προσοχή, όχι επί των κερδών, αλλά επί των εσόδων.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά… ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας «άσπρισαν», το ΑΕΠ διπλασιάστηκε μιας και δεν είχε κάποιος λόγο να κρύψει λεφτά, οι καταθέσεις «φούσκωσαν», η «λεύκη» οικονομία ανέβηκε πολύ και φυσικά τα έσοδα του κράτους μεγάλωσαν, αυξήθηκαν σημαντικά! Η ανεργία υποχώρησε και πλέον οι μικρομεσαίοι απασχολούν στη Ρουμανία το 60% περίπου των θέσεων εργασίας, παρά το ότι το μερίδιό τους στην οικονομία είναι 49%.
Κράτησε και αυτό: Δεν είναι τυχαίο ότι με τη χαμηλή φορολογία είναι ελάχιστο το ποσοστό των Ρουμάνων (εταιρειών και φυσικών προσώπων) που χρωστάνε στο δημόσιο!
Την ώρα που περίπου 4.000.000 Έλληνες χρωστάνε φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κλπ και έχουν 12 – 24 – 48 – 120 – 240 – 480 – 1.200 – 1.000.000 μηνιαίες δόσεις σε ρύθμιση, στη (διπλάσια σε πληθυσμό) Ρουμανία νομίζω πως μιλάμε για κάτω από 150.000 πολίτες και εταιρείες!
Μπορεί διάφοροι «θυμωμένοι» να λένε πως «θα μας περάσουν όλες οι χώρες των Βαλκανίων, όμως η Eurostat απεικονίζει ξεκάθαρα πως μόνο η Ρουμανία έκανε το άλμα και πέρασε την Ελλάδα σε αγοραστική δύναμη ανα κάτοικο (77% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου αυτοί, 68% εμείς), ενώ όλες οι υπόλοιπες χώρες των Βαλκανίων είναι στο 55% και κάτω.
Με τη χαμηλή φορολογία αυξήθηκαν τα δηλωθέντα εισοδήματα, δημιουργήθηκε μεσαία τάξη, πλούτος, ανάπτυξη και δουλειές. Σήμερα η κατανάλωση (χωρίς δανεικά) στο Βουκουρέστι και τις άλλες μεγάλες ρουμανικές πόλεις ζαλίζει…
Το δίλημμα: «Κτυπάμε τους μικρούς, ή βάζουμε τους μεγάλους να πληρώσουν;»
Η Ρουμανία έχει τον αρχαιότερο κεντρικό τραπεζίτη στον κόσμο, τον κ. Mugur Isarescu, που θεωρείται εκ των κορυφαίων διεθνώς, στη ίδια θέση από το 1990 (με διάλλειμμα ενός χρόνου το 2000). Το νόμισμά της είναι σταθερό σε γενικές γραμμές (1 Ευρώ = 4,95 – 5 Λέι) και μπορεί να δηλώνει ότι θέλει να μπει στη ζώνη του Ευρώ, όμως προσωπικά αυτό το ακούω από το 2007, όταν ο στόχος ήταν για το 2012. Τώρα ο στόχος από το 2028 μάλλον πάει στο 2032 και έχει ο Θεός…
Φέτος λοιπόν η Ρουμανία κλήθηκε να επιλέξει τα μέτρα που θα λάβει για να αυξήσει τα έσοδά της…
«Οι ξένοι θεσμοί» επέμεναν ότι πρέπει να πάει η φορολογία για τους μικρούς στο 16% και να μην πειραχθούν οι μεγάλες εταιρείες. Η κεντροδεξιά κυβέρνηση με σοσιαλιστή πρωθυπουργό επέλεξε όμως έναν άλλον δρόμο, πιο δύσκολο και περισσότερο επώδυνο: Αποφάσισε να συγκρουστεί με τους «μεγάλους».
Κτύπημα στο transfer pricing, φόροι σε τράπεζες και ενεργειακές εταιρείες
Οι Ρουμάνοι λοιπόν προχώρησαν σε μία πολύ τολμηρή απόφαση, την οποία πολλοί στην Ελλάδα δεν μπορούν καν να πιστέψουν ότι είναι αληθινή (όπως το 2017 που έγραφα πως οι μισθοί των γιατρών θα είναι διπλάσιοι των Ελληνικών και ακόμη και σήμερα που αυτό ισχύει εδώ και 6 χρόνια ελάχιστοι Έλληνες αποδέχονται πως ο μέσος γιατρός στη Ρουμανία βγάζει τα διπλάσια από τον Έλληνα συνάδελφό του…)
Αποφάσισαν να ζητήσουν χρήματα από τις μεγάλες εταιρείες της χώρας, που όπως ανέφεραν οι πολιτικοί στην τηλεόραση «κερδίζουν πολλά και χρησιμοποιώντας πολιτικές transferpricing δεν αποδίδουν φόρους στη χώρα μας». (Στην Κατερίνη transfer pricing λέμε εν συντομία τη μεταφορά κέρδους από μία χώρα σε μία άλλη). Τα μέτρα που επέβαλλαν είναι σπάνια σε Ευρωπαϊκό επίπεδο:
Οι εταιρείες με έσοδα από 50.000.000 Ευρώ και πάνω θα συνεχίσουν πληρώνουν φόρο 16% επί των κερδών ή τουλάχιστον 1% επί των εσόδων τους (έτσι θα σταματήσει πχ μεγάλη αλυσίδα με έσοδα 2 δις Ευρώ να πληρώνει φόρους… 120.000 Ευρώ).
Οι τράπεζες θα πληρώσουν φόρο 16% και επιπλέον 2% (δύο τοις εκατό) επί των εσόδων τους για το 2024 και το 2025. Από το 2026 θα περάσουν σε φόρο 16% και 1% επί των εσόδων.
Οι ενεργειακές εταιρείες θα πληρώσουν και αυτές 16% ή τουλάχιστον 1% επί των εσόδων τους και επιπλέον 0,5% επί των εσόδων τους.
Για τον υπολογισμό του 1% από το ποσό των εσόδων κάθε εταιρείας θα αφαιρούνται οι επενδύσεις και οι δασμοί.
Αυτή η ριζοσπαστική κίνηση της Ρουμανίας τάραξε τα νερά και δημιούργησε μεγάλες αντιδράσεις. Σημαντικό τμήμα των ΜΜΕ της χώρας κατέκριναν την κυβέρνηση για την επιλογή της, όπως και οι θεσμικοί εκπρόσωποι των μεγάλων εταιρειών.
Το 2022 οι εταιρείες στη Ρουμανία με έσοδα άνω των 50.000.000 Ευρώ ήταν 1.092, δήλωσαν συνολικά 130 δις Ευρώ έσοδα και πλήρωσαν άμεσους φόρους συνολικά 2,58 δις Ευρώ. Με τα νέα μέτρα αναμένεται να πληρώσουν επιπλέον 1 δις Ευρώ.
Τα μέτρα αυτά δεν είναι κατ’ ανάγκη δίκαια, μιας και υπάρχουν (ελάχιστες) εταιρείες που δουλεύουν με πολύ χαμηλά περιθώρια κέρδους και θα πληγούν βάναυσα από αυτά. Η εκτίμηση των οικονομολόγων είναι πως 15 – 20 εταιρείες βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση. Οι εκπρόσωποι του χώρου είπαν πως οι φόροι θα περάσουν στις τιμές και θα αυξηθεί ο πληθωρισμός.
Ουσιαστικά η επιλογή αυτή θα παραμείνει ενεργή για τα επόμενα χρόνια, μιας και ήδη ο νόμος καλύπτει την περίοδο ως και το 2026, ενώ και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης έχει δηλώσει πως στην ουσία θέλει να τη συνεχίσει.
Έχουν δίκιο; Έχουν άδικο; Θα δείξει… πάντως η ουσία είναι πως οι Ρουμάνοι τόλμησαν να ζητήσουν περισσότερους φόρους από τους «μεγάλους» της χώρας και να συγκρουστούν μαζί τους.
Συνεχής στήριξη των μικρομεσαίων. Φόρος 1 – 3%
Ποια όμως θα ήταν η εναλλακτική, αφού η κυβέρνηση δεν ήθελε να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του υπερμεγέθη δημοσίου τομέα; Τι θα μπορούσε να κάνει αντί να ζητήσει χρήματα από τους «μεγάλους»; Δύο ήταν οι επιλογές, όπως τουλάχιστον επέμειναν οι «ξένοι θεσμικοί»:
Να αυξηθεί υπέρογκα ο ΦΠΑ στα τρόφιμα και γενικά η χώρα να περάσει σε ενιαίο συντελεστή ΦΠΑ 21% για όλα (ενώ τώρα είναι 5% για βιβλία και εξαιρέσεις, 9% για τρόφιμα, τουρισμό, εστιατόρια και γεωργία και 19% για την υπόλοιπη οικονομία). Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση αυτή, ξέροντας πως αν την υλοποιούσε θα έστελνε ουσιαστικά μεγάλα τμήματα της οικονομίας να αναζητήσουν «άλλες, παράπλευρες» λύσεις.
Κανείς άλλωστε δεν ξεχνάει πως όταν το 2015 ο ΦΠΑ στα τρόφιμα μειώθηκε από το 24% στο 9%, πάλι με σοσιαλιστές στην εξουσία, μέσα σε δύο χρόνια τα έσοδα αυξήθηκαν και δεν μειώθηκαν, ενώ παράλληλα ολόκληροι κλάδοι της αγοράς πέρασαν σε «άσπρα» ταμεία, δήλωσαν προσλήψεις, ώθησαν προς τα πάνω το ΑΕΠ κλπ.
Η δεύτερη πρόταση ήταν να φορολογηθούν πολύ περισσότερο οι μικρομεσαίοι. «Να πάνε όλοι στο 16% επί των κερδών, χωρίς εξαιρέσεις» ήταν η πρόταση «των θεσμών». Όμως οι Ρουμάνοι ξέρουν πως το ΑΕΠ διπλασιάστηκε σε 8 χρόνια ακριβώς επειδή το 2015 επέκτειναν τη φορολογία του 1% για μικρομεσαίους με έσοδα ως 500.000, από 100.000 που ήταν πριν.
Τι έκαναν τελικά;
Μετέφεραν κάποια προϊόντα από το 5% στο 9%, λιγότερα από το 9% στο 19%, χωρίς όμως να πειράξουν τον ΦΠΑ στα προϊόντα και υπηρεσίες που χρειάζονται καθημερινά οι πολίτες.
Στη φορολογία των μικρομεσαίων έκαναν επίσης μικρές αλλαγές. Έτσι, ενώ μέχρι 31.12.2023 η φορολογία είναι 1% επί των εσόδων, για έσοδα ως 500.000 Ευρώ, από 01.01.2024 θα διαμορφωθεί ως εξής:
Για έσοδα ως 60.000 Ευρώ, φόρος 1% επί των εσόδων
Για έσοδα από 60.001 ως 500.000 Ευρώ, φόρος 3% επί των εσόδων
Για έσοδα από 500.001 και πάνω φόρος 16% επί των κερδών
Εξαίρεση: Για τους προγραμματιστές ο φόρος θα είναι 3% από το πρώτο Ευρώ ως και τις 500.000 Ευρώ.
(Και αν φυσικά υπάρχει κάποιος με έσοδα κάτω από 500.000 Ευρώ που προτιμάει να πληρώνει 16% επί των κερδών, μπορεί να το επιλέξει).
Όλα τα έξοδα της επιχείρησης «περνάνε» κανονικά
Δεν υπάρχει προκαταβολή φόρου (όπως υπάρχει στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία πλέον), τέλος επιτηδεύματος κλπ. Κάθε τρίμηνο κλείνει ισολογισμός και καταβάλλεται ο φόρος.
Χαμηλοί φόροι για τους μικρούς / υποχρέωση φόρου για τους μεγάλους
Η Ρουμανία λοιπόν και για τα επόμενα χρόνια θα συνεχίσει στον ίδιο δρόμο υποστήριξης των μικρομεσαίων, μέσω της χαμηλής και ξεκάθαρης φορολογίας τους. Ταυτόχρονα γίνεται μία από τις πρώτες χώρες του δυτικού κόσμου που θα ζητήσει φόρο από τους μεγάλους και τους κολοσσούς, γνωρίζοντας πως κανείς τους δεν θα φύγει, ούτε και θα σταματήσει κάποια επένδυση για αυτόν τον λόγο. Για να χρησιμοποιήσουμε μία φράση των ημερών «οι μεγάλοι θα έχουν την υποχρέωση να πληρώσουν ελάχιστο τεκμαρτό φόρο, ο οποίος όμως θα είναι μαχητός».
Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες κοιτούν με ενδιαφέρον προς την πλευρά της Ρουμανίας και περιμένουν να δουν πόσα επιπλέον έσοδα θα συγκεντρώσει από τους μεγάλους παίκτες της αγοράς.
Προσωπικά πιστεύω πως το ποσό θα είναι σημαντικό, όμως ακόμη πιο σημαντική θεωρώ τη διαρκή υποστήριξή τους προς τους μικρομεσαίους. Αυτή έβγαλε τη χώρα από τη φτώχεια, αυτή ανέβασε την αγοραστική δύναμη των Ρουμάνων από το 30% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου (2007) στο 77% (2022). Αυτή η στήριξη στις εταιρείες με έσοδα ως 500.000 Ευρώ θα ανεβάσει και άλλο την αγοραστική δύναμη του πληθυσμού προς το 100% ως το 2030, βοηθώντας τη Ρουμανία να προσπεράσει όχι πλέον μόνο την Ελλάδα και τις άλλες βαλκανικές χώρες, αλλά και σημαντικές δυνάμεις της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης.
Η Ρουμανία θα παραμείνει μία χώρα με χαμηλό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, ελάχιστα δανεικά προς τους ιδιώτες (οι τράπεζες έχουν περίπου 75 δις δάνεια και 107 δις καταθέσεις) και χαμηλή φορολογία για τους μικρομεσαίους.
Εσύ τι γνώμη έχεις;
