Του Ηλία Παπαγεωργιάδη
Η άσκηση είναι πιο απλή από όσο νομίζεις (και πιο ακριβή από όσο σου λένε…)
Τον τελευταίο καιρό οι περισσότεροι πολίτες ασχολούνται με τις μεγάλες αλλαγές που θα συμβούν στην Ελληνική αγορά ρεύματος. Είναι μπερδεμένοι από όσα ακούνε και διαβάζουν, έχουν χαθεί ανάμεσα στους μαθηματικούς τύπους και τις αναλύσεις κάθε ειδικού και μη. Το βασικό πρόβλημα όμως είναι ένα: Οι περισσότεροι απλά περιγράφουν τους όρους και δεν μπαίνουν στην ουσία, οι ειδικοί τα λένε δυσνόητα, οι άσχετοι δεν ξέρουν τι λένε, κάποιοι βρίζουν όσους διαμαρτύρονται και γενικά δεν βρίσκεις κάποιον που να σου λέει απλά και ξεκάθαρα τι σε περιμένει…
Ασχολούμαι με την πράσινη ενέργεια και τις αγορές ρεύματος από το 2009 (στη Ρουμανία, που είναι δεκαετίες μπροστά από την Ελλάδα στο θέμα αυτό), έψαξα, ρώτησα, μίλησα με ανθρώπους που ξέρουν καλύτερα από εμένα τη δική μας αγορά και τις ιδιαιτερότητές της και πιστεύω πως διαβάζοντας το κείμενο αυτό θα κατανοήσεις και εσύ τα πάντα, εύκολα και ξεκάθαρα.
(Συζήτησα το θέμα με πολλούς, όμως τις πιο χρήσιμες πληροφορίες τις πήρα από την εταιρεία Δέλτα Ενεργειακοί Σύμβουλοι, στην οποία με συνέστησαν αναγνώστες μου, όταν τους ρώτησα δημόσια).
Με δεδομένο πως ήμουν ο πρώτος στην Ελλάδα που πριν από 15 μήνες σου εξήγησα την ανάγκη να έχεις ενεργειακό σύμβουλο (και κοστολόγο), μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι κάτι είχα καταλάβει για το τι έρχεται. Έλα λοιπόν σήμερα να δούμε το θέμα των αλλαγών της ενέργειας και να καταλάβεις ακριβώς τι συμβαίνει, μέσα από απλές ερωτήσεις και απαντήσεις:
1. Γιατί έπρεπε να γίνει αυτή η αλλαγή;
Η κεντρική ιδέα είναι σωστή: Η αγορά ήταν γεμάτη με δεκάδες διαφορετικά πακέτα χρεώσεων. Σχεδόν όλα διαφημίζονταν ως «τα πιο φθηνά της αγοράς», όμως μετά από λίγο καιρό γίνονταν πανάκριβα, με τον καταναλωτή απλά να μην το καταλαβαίνει / να μη μπορεί να αντιδράσει. Η σκέψη του υπουργού κ. Σκυλακάκη να ομαδοποιήσει τα πακέτα σε 4 κατηγορίες δεν ήταν λάθος. Αν θα καταφέρει να δημιουργήσει σύγκριση και καλύτερες τιμές, θα το δούμε…
Πχ μέχρι τώρα σε πάρα πολλά πακέτα χρεώσεων για να πάρει κάποιος την έκπτωση του τελευταίου μήνα, θα έπρεπε να πληρώσει και τον επόμενο κλπ = υπήρχε πρόβλημα.
2. Γιατι τώρα;
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκτόξευση των τιμών ενέργειας στην Ελληνική αγορά η κυβέρνηση εισήγαγε διάφορα πακέτα στήριξης για τους πολίτες, για να μην κληθούν να πληρώσουν όλο το ποσό της αύξησης. Τώρα πλέον η στήριξη αυτή θα σταματήσει, μιας και κόστισε αρκετά δις Ευρώ στο κράτος = είναι η ώρα να πληρώσουμε με βάση τη νέα πραγματικότητα…
(Μη με ρωτάς αν είναι σωστό ή λάθος, τα γεγονότα σου καταγράφω…)
3. Πώς υπολογίζεται το κόστος του τιμολογίου ρεύματος που πληρώνουμε;
Το μεγαλύτερο τμήμα του ποσού είναι το κόστος του ρεύματος
Επίσης σημαντικές είναι οι υπόλοιπες χρεώσεις, υπέρ δήμων, ΕΡΤ, το κόστος για να στηρίξουμε την πράσινη ενέργεια στην Ελλάδα κλπ. Τα ποσά αυτά δεν αλλάζουν και δεν μας αφορούν.
4. Πώς υπολογίζεται το κόστος του ρεύματος; Λειτουργεί η «ελεύθερη αγορά»;
Θεωρητικά το κόστος του ρεύματος διαμορφώνεται με βάση την ελεύθερη αγορά, για την οποία όμως προσωπικά δεν θα ορκιζόμουν ότι λειτουργεί χωρίς στρεβλώσεις. Δεν σε ζαλίζω με λεπτομέρειες, απλά κράτα στο μυαλό σου πως στην πράξη αν κάποιος θέλει να «κερδοσκοπήσει», θα το κάνει μέσω της αγοράς, δεν θα χρειαστεί να φτάσει σε εσένα.
Όλα θα υπολογίζονται με βάση τις επίσημες τιμές ενέργειας και τη διαμόρφωσή τους κάθε μέρα, εβδομάδα και μήνα. Το πώς διαμορφώνονται αυτές… ας το αφήσουμε προς το παρόν.
5. Ποια είναι η κεντρική ιδέα του νέου συστήματος;
Η δομή του νέου αυτού τρόπου τιμολόγησης της ενέργειας είναι ξεκάθαρη: Ο καταναλωτής αναλαμβάνει το ρίσκο της διακύμανσης της τιμής του ρεύματος. Όταν δεν συμβαίνει αυτό (μπλε τιμολόγιο) ο καταναλωτής πληρώνει ένα μεγάλο επιπλέον ποσό, για να μπορεί η εταιρεία που του πουλάει το ρεύμα να καλυφθεί σε περίπτωση απότομων μεγάλων ανατιμήσεων.
6. Ποια είναι τα τιμολόγια;
Η κυβέρνηση έφτιαξε 4 κατηγορίες τιμολογίων, στις οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούν όλες οι εταιρείες:
Δύο κατηγορίες έχουν σταθερές / «ίσως προβλέψιμες» τιμές:
Το μπλε τιμολόγιο, με κλειστή τιμή για μεγάλο χρονικό διάστημα, πχ για 1 χρόνο
Το πράσινο τιμολόγιο, με «κλειστή τιμή» που ανακοινώνεται κάθε μήνα. Είναι «κλειστή» αν η τιμή του ρεύματος κινηθεί σε συγκεκριμένες τιμές. Αν περάσει τις τιμές αυτές, τότε ο καταναλωτής θα πληρώσει περισσότερο, ενώ αν πέσει κάτω από τις τιμές αυτές, ο καταναλωτής θα πληρώσει λιγότερο. (Παρακάτω παράδειγμα)
Δύο κατηγορίες έχουν τιμές «χρηματιστηρίου»:
Το κίτρινο τιμολόγιο θα είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τις διακυμάνσεις των τιμών της ενέργειας στην ελεύθερη αγορά. Εδώ θα υπάρχουν οι υποκατηγορίες όπου κάποιος θα μπορεί να μάθει την τιμή εκ των προτέρων, ή μετά την κατανάλωσή του
Το πορτοκαλί τιμολόγιο θα αφορά (προαιρετικά) τους καταναλωτές με ψηφιακό μετρητή. Η τιμή θα διαμορφώνεται με βάση την κατανάλωση, ακόμη και κάθε ώρα.
7. «Αυτά τα διάβασα και εγώ. Θα μου τα αποκρυπτογραφήσεις, ή τζάμπα σε διαβάζω;»
Έλα λοιπόν να το πιάσουμε το θέμα από πρακτικής πλευράς, με κάποιες υποθετικές τιμές και παραδείγματα για να καταλάβεις τι έρχεται, χωρίς να σε μπερδέψω με εξισώσεις (που ακόμη και αυτοί που ξέρουν να τις λύσουν, δεν ξέρουν να σου πουν σε τι θα οδηγήσουν).
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως το ρεύμα θα έχει στην αγορά ενέργειας κόστος (πχ) 0,10 Ευρώ / KWh…
Μπλε τιμολόγιο:
Έρχεται και σου λέει ο προμηθευτής σου: «Αν θέλεις σταθερή τιμή, επειδή δεν ξέρω πώς θα κινηθεί η αγορά, θα πληρώσεις το ρεύμα με (πχ) 0,15 Ευρώ / MWh. Θα σου βάλω ένα μεγάλο premium πάνω στην τιμή της αγοράς, για να είμαι καλυμμένος σε περίπτωση απότομων μεταβολών».
Ουσιαστικά εδώ «ασφαλίζουμε με ακριβό ασφάλιστρο» την τιμή που θα πληρώσουμε.
Πληρώνουμε περισσότερα, στην αρχή νιώθουμε άβολα επειδή «πληρώνουμε πολλά», αλλά ξέρουμε ότι «αυτό είναι και δεν έχω να φοβηθώ κάτι άλλο».
(Αυτή θα είναι η δικιά μου επιλογή, για να κοιμάμαι ήσυχα το βράδυ, επειδή αντέχω να πληρώσω λίγο περισσότερο και δεν έχω χρόνο και νεύρα να παρακολουθώ καθημερινά τις τιμές).
Πράσινο τιμολόγιο:
(Αποφεύγοντας να σε ζαλίσω με συντελεστές και ποσοστά) εδώ ο προμηθευτής σου λέει: «Θα σου δώσω σταθερή τιμή (πχ) 0,12 Ευρώ / KWh, όμως αυτή η τιμή θα ισχύει αν το ρεύμα στην αγορά κινηθεί από 0,10 ως 0,13 Ευρώ / KWh. Αν κινηθεί πιο κάτω από τα 0,10, θα πάρεις πίσω λεφτά. Αν περάσει τα 0,13, θα περάσεις από το ταμείο για να πληρώσεις τη διαφορά»
Ουσιαστικά εδώ έχουμε όχι μία σταθερή και προβλέψιμη τιμή, αλλά μία τιμή «μισοσταθερή / μισοχρηματιστηριακή»
Αν επιλέξεις το τιμολόγιο αυτό, πρόσεξε κάτι απλό: Τα όρια τιμών με βάση τα οποία θα ισχύει η τιμή που παίρνεις. Αν πχ στο παραπάνω παράδειγμα
Ο Α προμηθευτής σου πει «εγώ στο πουλάω με 0,12 και σε καλύπτω από το 0,10 ως το 0,13»
Ο Β προμηθευτής σου πει «εγώ στο πουλάω με 0,13 και σε καλύπτω από το 0,10 ως το 0,16»
Και ο Γ προμηθευτής σου πει «εγώ στο πουλάω με 0,09 και σε καλύπτω από το 0,05 ως το 0,10»
… τότε αν τελικά η τιμή διαμορφωθεί χαμηλά, καλύτερος είναι ο Γ. Αν όμως η τιμή πάει στα 0,16, ο Γ θα γίνει ο πιο ακριβός
(Αν δεν πας σε ενεργειακό σύμβουλο για την άσκηση, τότε επειδή δεν σε κόβω για «ενεργειακό μέντιουμ» δες με προσοχή ποιος σε καλύπτει στο κακό σενάριο. Το καλό το ξέρουμε όλοι, όμως μία απότομη αλλαγή τιμής μπορεί να σου κοστίσει πανάκριβα).
Κίτρινο και Πορτοκαλί τιμολόγιο:
Εδώ μιλάμε για κανονική ρουλέτα. Αν πάει η τιμή πάνω, πληρώνεις παραπάνω. Αν πάει κάτω, πληρώνεις παρακάτω.
Μπορεί να πληρώσεις 0,07 Ευρώ / MWh, αλλά και 0,20 – 0,30 ή… όσο γράψει το κοντέρ
Προσωπικά απορώ γιατί λένε όλοι ότι «μέχρι να φτάσουν να εγκατασταθούν ψηφιακοί μετρητές σε όλα τα σπίτια, το πορτοκαλί τιμολόγιο δεν θα μας ενδιαφέρει». Καλοί μου άνθρωποι, έστω ότι εγκαταστάθηκαν οι ψηφιακοί μετρητές, θα θέλει ο κόσμος να τζογάρει κάθε ώρα με την τιμή του ρεύματος;
Για να σε εκπλήξω, θα σου πω ότι αυτή είναι η επιλογή που ανεπίσημα φαίνεται να κάνουν τα περισσότερα στελέχη των εταιρειών του χώρου, θεωρώντας πως οι τιμές δεν θα είναι πολύ υψηλές το 2024. Το σκεπτικό τους είναι το εξής:
«Οι τιμές αναμένεται να πέσουν ως τον Αύγουστου, σταδιακά κάθε μήνα»
«Μέχρι τότε συμφέρει το κίτρινο»
«Μετά συμφέρει να περάσει κάποιος στο μπλε τιμολόγιο, ξεκινώντας από τη χαμηλότερη δυνατή τιμή»
«Όλα αυτά, πάντως υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνει κάτι και δεν θα εκτοξευθούν οι τιμές»
Για μένα στη ζωή όλα είναι διαχείριση ρίσκου και προσωπικά δεν θέλω να πάρω το ρίσκο του απρόβλεπτου στην αγορά ρεύματος. Αν νιώθεις ότι έχεις «στομάχι», εσύ μπορείς να ρισκάρεις, όπως θα σε προτρέψουν πάρα πολλοί, δείχνοντάς σου τη χαμηλότερη τιμή αφετηρίας.
ΥΓ. Το κίτρινο πρόγραμμα φαίνεται να προκρίνουν off the record και αρκετές εταιρείες, μέσω «συνεργατών τους».
8. Πώς περιμένει «η αγορά» να κινηθούν οι τιμές;
Επίσημα δεν θα σου πει κανείς τίποτε. Ανεπίσημα εκτιμάται ότι η τιμή του ρεύματος αναμένεται να πέσει από τον Μάρτιο ως τον Αύγουστο και να αρχίσει να ανεβαίνει πάλι μετά. Όλα αυτά «αν και εφόσον δεν συμβεί κάτι την περίοδο αυτή».
9. «Οκ, κατανοητά όλα αυτά. Θα υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους οικιακούς και τους επαγγελματικούς λογαριασμούς ρεύματος;»
Όπως η google συνήθως προβλέπει τι ψάχνεις πριν ολοκληρώσεις την αναζήτηση, έτσι και οι εταιρείες ρεύματος μπορούν πιο εύκολα να προβλέψουν το «προφίλ κατανάλωσης» ενός οικιακού καταναλωτή = αν θελήσουν να ρισκάρουν με καλύτερες τιμές, σε αυτή την κατηγορία πιο εύκολα θα νιώσουν ασφαλείς για να το κάνουν.
Ο μέσος οικιακός λογαριασμός ρεύματος έχει κατανάλωση 375 KWh / μήνα.
Την ίδια ώρα ο μέσος επαγγελματικός λογαριασμός έχει κατανάλωση 600 – 800 KWh / μήνα, όμως αυτό είναι εντελώς ενδεικτικό, μιας και άλλοι κλάδοι έχουν μικρότερη κατανάλωση, ενώ άλλοι έχουν πολύ μεγαλύτερη.
Το όλο θέμα θέλει προσοχή και σίγουρα δεν λύνεται με το «πάμε και θα δούμε».
10. «Ναι, αλλά θα μπορώ να αλλάξω προμηθευτή όποτε θέλω»
Ναι… και όχι! Εξαρτάται από παράγοντες όπως:
Το είδος της παροχής
Η περίοδος τιμολόγησης
Ο κύκλος εκκαθάρισης που κάνει ο ΔΕΔΔΗΕ
Ο πρώτος βαθμός ελέγχου γίνεται ανάμεσα στους δύο προμηθευτές (αυτόν από τον οποίο θα φύγεις και αυτόν στον οποίο θα πας) και μετά ακολουθεί ο ΔΕΔΔΗΕ, που μπορεί να τελειώσει γρήγορα, αλλά και να αργήσει πολλές μέρες.
(Προσωπικά στοιχηματίζω πως ο ΔΕΔΔΗΕ δεν θα… διαπρέψει για την ταχύτητά του και πως σε 12 μήνες τα παράπονα των καταναλωτών για τις εταιρείες ενέργειας θα ξεπεράσουν αυτά για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Εύχομαι ολόψυχα να διαψευστώ).
11. «Και πώς μπορούν να πέσουν οι τιμές;»
Αγνοώντας προς το παρόν το γεγονός ότι οι τιμές μπορεί να ανέβουν στην αγορά ενέργειας και ο ανταγωνισμός των εταιρειών να μην έχει σημασία, κράτα στο μυαλό σου δύο στοιχεία:
Α. Αρκετές από τις εταιρείες που υπάρχουν σήμερα στην αγορά έχουν ως μοναδικό τους στόχο να… πουληθούν = θα προσπαθήσουν να τραβήξουν συνδρομητές στοχεύοντας στον όγκο και όχι στα κέρδη. Ίσως εκεί υπάρξει μία ευκαιρία για τους καταναλωτές
Β. Όσο περισσότεροι πολίτες επιλέξουν το μπλε τιμολόγιο, τόσο περισσότερο οι εταιρείες θα αναζητήσουν τρόπους να υπολογίσουν καλύτερα το ρίσκο τους και να τους προσφέρουν ανταγωνιστική τιμή σε ένα προϊόν που είναι ξεκάθαρα συγκρίσιμο, χωρίς ψιλά γράμματα. Σε όλα τα άλλα τιμολόγια τα «παράθυρα» θα παραμείνουν.
12. Θα βοηθήσουν οι πάσης φύσεως παροχές του κράτους στις ευπαθείς ομάδες;
Ναι. Απλά να θυμάσαι πως το κράτος πχ θα δώσει 100 Ευρώ σε ένα νοικοκυριό για μία περίοδο, αυτά και τέλος. Αν αυτό το νοικοκυριό διαλέξει λάθος πρόγραμμα χρέωσης, μπορεί η άνοδος να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Το ρεύμα θα ακριβύνει. Απλά κοίταξε να μην το πληρώσεις «χρυσό»…
Θεωρώ δεδομένο πως το κόστος του ρεύματος για τον μέσο καταναλωτή θα ακριβύνει, ενώ για τον μέσο επαγγελματία τα πράγματα θα είναι ακόμη δυσκολότερα. Σου προτείνω να μελετήσεις σοβαρά το θέμα και να αναζητήσεις τη λύση που καλύπτει τις δικές σου, προσωπικές ανάγκες, αποφεύγοντας το κλασσικό «δεν βαριέσαι, πάμε και ό,τι βγει». Επίσης να θυμάσαι πως οι πολιτικοί θα συζητάνε το θέμα για 1 – 2 μήνες και μετά θα το ξεχάσουν, όμως εσύ θα πληρώνεις κάθε μήνα = θέλει προσοχή και σοβαρότητα, για να μην το πληρώσεις «χρυσό».
Καλή επιτυχία!
